Agrotexnologiyalar instituti elektr energiyasi va nasos stansiyalaridan foydalanish kafedrasi

14.2. О‘zbekistonda bioenergiya resurslar 
Bioenergetik xom-ashyoni sifatida (tо‘g‘ridan-tо‘g‘ri yoqish hamda biomassani bio- 
va termokimyoviy о‘zgartirish uchun) respublikada asosan quyidagilardan foydalaniladi: 
yog‘ochga ishlov berish ishlab chiqarish va notijorat о‘rmolarni kesish chiqindilar; qishloq 
xо‘jaligidagi ishlab chiqarish chiqindilar; sanoat va maishiy organik chiqindilar. 

---

113 
О‘zbekistonda tо‘g‘ridan-tо‘g‘ri yoqib foydalanadigan asosiy bioyoqilg‘ilardan yog‘och 
va g‘о‘zapoyalar ishlatiladi 
О‘zbekistonning hududda yerlarning umumiy maydonlardan о‘rmonlar faqat 3,2% 
egallaydi. Eng katta maydonni saksovul, archa, solyanka egalladi. О‘zbekistonda barcha 
urmonlar 1-chi guruhga kiritilgan va bularda tijorat kesib chiqarish ta’qiqlanadi. Faqat 
о‘rmonlarni tiqlash, sanitarlik va boshqa notijorat kesib olishlar amalga oshiriladi. 
Sug‘oriladigan dehqonchilik respublika qishloq xо‘jaligtda asos bо‘lib hisoblanadi va 
yerlarning katta qismi paxta, don, guruch va kartoshkalar ekish uchun ajratilgan, ularning 
poya va barglari mol uchun yem-xashak yoki mahaliy yoqilg‘i sifatida foydalaniladi. 
Tadqiqotlar kо‘rsatadiki, paxta bilan ekilgan yerlarning 1 gektardan 
2- 
dan to 4 t-gacha g‘о‘zapoyani olish mumkin. Ushbu turdagi biomassaning yalpi energetik 
potensiali 1,1-dan to 2,2 mln t n.e.-gacha baholanadi, texnikaviy potensiali esa (biomassaning 
termokimyoviy konversiya texnologiyasidan foydalanilganda) – 0,13-dan to 0,26 mln t n.e.-ga 
teng. 
О‘zbekistonda biogazni olish uchun organik moddalarni anaerobli parchalanish 
texnologiyalarni keng joriy qilish quyidagi asosiy omillar bilan belgilanadi: 
1) yuqori texnologik tayyorligi va iqtisodiy samaradorligi; biogaz texnologiyasining 
texnologik va ekspluatatsiyali soddaligi; 
2) biogaz texnologiya uchun xom-ashyo amalda hamma joyda mavjud (ishlab chiqarish, 
qishloq xо‘jalik va maishiy organik chiqindilar, gо‘ng va b.); 
3) iqlim sharoit biogaz maksimal chiqishini ta’minlaydi; qishki temperaturali rejimlar 
mezofilli achitish jarayonni (30…40 
o
S-da) metantenklarda istish uchun biogaz xarajatlar 
minimal bо‘lgan holda ta’minlanadi, yozgi vaqtda esa isitish uchun xarajatlar bо‘lmaydi; 
4) biogaz qurilmalarni quyosh va shamol qurilmalar bilan birgalikda kompleks 
foydalanish keng imkoniyatlardir.