Ахборот тизимларини лойиҳалаш
Oqimli jarayonlar tavsifi shabloni
Download 1.24 Mb. Pdf ko'rish
|
axborot xavfsizligi va axborotni himoyalash.
- Bu sahifa navigatsiya:
- Kompaniya tashkiliy vazifaviy modelini qurish.
|
Oqimli jarayonlar tavsifi shabloni. Bu narsa 4.11-rasmda keltirilgan. Bunday
tavsiflanish mos takliflar asosida imkoniyatlarni mahsulotlarga ketma-ket aylanishi jarayonlari haqida tasavvur beradi.
45
4.11-rasm
kompaniya faoliyatini vazifaviy sxemasi asosida quriladi.
Vazifalar asosida kompaniya maqsadi va tashkillanishi rasmiylashtiriladi. Bular yordamida talab etilgan imkoniyatlar natijasida zaruriy mahsulotlar turlari aniqlanadi. Uning komponentlari imkoniyatlarni joylashtirish, mahsulot ishlab chiqarish va ularni sotish joylariga taqsimlashdan iborat zaruriy biznes vazifasini rasmiylashtiradi. Kо‗rsatilgan jarayonni boshqarish uchun ishlab chiqarish menejment komponentlari tо‗plamini rasmiylashtiradi, unda boshqarish vazifalari tо‗plami hosil bо‗ladi. Ishlab chiqarish va boshqarish jarayonlarini qо‗llab-quvvatlash uchun mos ta‘minot vazifalari tо‗plami rasmiylashtiriladi. Bunday yondashish tashkilotga boshqaruv imkoniyatlarini universal tо‗plami yordamida tavsiflash imkoniyatini beradi. Boshqaruv registrlari tartiblashgan klassifikatorlar kabi tavsiflanadi. Vazifaviy guruhga klassifikatorlarni birlashtirib va soyaviy matritsa yordamida har xil turdagi klassifikatorlar elementlarini 46
mahkamlab kompaniyaning tashkiliy tarkibiy modelini hosil qilish mumkin. Tashkiliy tarkibiy modellarni qurish uchun ikkitagina elementar modeldan foydalaniladi. Daraxtsimon modellar (klassifikatorlar) – bu ajratilgan boshqaruv obyektlarni aniq tartiblashgan rо‗yxatidir. Klassifikatorning har bir elementi, о‗z navbatida, qо‗shimcha bir nechta holatlarga ega bо‗lishi mumkin (shkala, turli eslatmali tushuntirilishi va boshqalar). Umuman olganda klassifikatorlar kompaniya faoliyatini tavsiflash uchun koordinatalar tizimini belgilovchi sonsiz axborotlarni о‗z ichiga oluvchi boshqarish qismlaridan iborat. Bu klassifikatorlar rо‗yxati sanog‗ini model qurish asosida belgilaydi. Matritsali modellar – bu soya, klassifikatorlarni, ularning ixtiyoriy kombinatsiyalari о‗rtasidagi munosabatni belgilovchi tizimdir. Munosabatlar, ya‘ni qо‗shimcha belgilarga ega bо‗lishi mumkin (yо‗nalish, nomi, indeksi, og‗irligi va shakli). Boshlang‗ich modelda tanlangan sohani faqatgina bir nechta klassifikatorlar qо‗llanishi mumkin: - Mahsulotning asosiy guruhi va kompaniya xizmatlari. - Kompaniya faoliyati davomida talab etiladigan imkoniyatlar. - Kompaniyani qо‗llab-quvvatlovchi jarayonlar (vazifalar). - Kompaniyaning tashkiliy bо‗limlari. Vazifalar klassifikatori kо‗p hollarda uchta bо‗lib kiriladi. Asosiy vazifada – mahsulot uchun tashqi imkoniyat va tashkilot xizmatlarini mahsulotga aylantirish jarayonini bilish bevosita belgilangan. Menejment vazifasi yoki tashkilotni boshqarish vazifalari: ta‘minot vazifalarini boshqarish. Ishlab chiqarish va kommersiya faoliyatlarini qо‗llab-quvvatlovchi kompaniya bosh vazifasi xizmat va mahsulot yetkazishdan iborat. Shuning uchun tashkilot rahbari bilan uning biznes rо‗yxatlarini xizmat kо‗rsatish sohalari, mahsulotlar ishlab chiqarish imkoniyatlarini formal kelishi, tavsiflash va tasdiqlash zarur bо‗ladi. Bunday klassifikatorlardan tashqi kuzatuvchilar va bozor uchun bu tashkilot qiziqarli, ichki maqsadlar uchun kompaniyaning u yoki bu vazifalari nima uchun zururligi kо‗rinib turadi. Bunday ishlar natijasida vazifalarni moslashtirish amalga oshiriladi va barcha asosiy yetakchi menejmentlar bilan kelishilishi kerak bо‗lgan korxona vazifasining yagona terminologiyasi yaratiladi. Bо‗lim tashkilotchilari klassifikatorlarni tuzishda vazifalarni moslash darajasi bо‗limlarida maydaligicha mos kelishi kerak bо‗ladi. Soyaviy matritsa yordamida barcha asosiy klassifikatorlarni rasmiylashtirib bо‗lgandan keyin ularni tashkilot bо‗lim ostilariga mahkamlanadi. Bо‗lim tashkilotlari vazifalari soyaviy matritsasi rasmiylashtirish jarayoni 4.10-rasmdagi yuzma-yuz о‗yinini eslatadi. Jadval satrlarida bо‗lim osti kо‗rsatiladi, ustunlarida esa bu kompaniya biznes jarayoni yoki boshqarish jarayoni mazmunining tashkillanishi vazifasi kо‗rsatiladi, vazifa bajarilishi uchun javobgar bо‗lgan bо‗lim osti va vazifalar kesisish burchagiga belgi qо‗yiladi. Katta о‗lchamli jarayonlar uchun rо‗yxatlarda kо‗rsatilgan ikkita klassifikator о‗rtasidagi aloqalarni joylashtrish mexanizmidan foydalaniladi. 47
Kompaniyaning tashkiliy-vazifaviy tashkillanish modelini qurishda standart amaliyotda maydalashishning ikki
darajasi qо‗llaniladi: agregatli model va maydalashtirilgan model. Birinchi modelda – tashkiliy tashkillanish modelda 2-3 darajagacha maydalash imkoniyati chegaralanadi. Bu modelni qurishning asosiy maqsadi yuqoridagi rahbarlar uchun axborot berishdan iborat. Bu strategik tahlil о‗tkazish uchun va ushbu tashkillanish strategiya va kompaniyani tashqi о‗ramalari о‗zaro mosligi tahlilini о‗tkazish uchun qulaydir. Bu model о‗z navbatida tashqi foydalanuvchilar uchun ham kо‗rsatilishi mumkin. Maydalashtirilgan modelda maydalash darajasi kompaniya aniq talablaridan kelib chiqadi. Bu modelning aniq maqsadi kompaniya bо‗limlari orasida asosiy vazifalarni bо‗linishi haqidagi axborotni hosil qilishdan va kompaniya biznes jarayonini tashkil qilishdir. Maydalashtirilgan modelni tuzish firma ichidagi har xil tartiblarni yaratishdan iborat. 4.13-rasmda tashkiliy yaratish holati keltirilgan.
4.14 - rasmda tashkilotlar tashkiliy–vazifaviy modelining bir qisminigina tasviri keltirilgan va 4.15-rasmda esa sotish tashkilotlari uchun keltirilgan soyaviy matritsa AT yaratish keyingi bosqichlari uchun tashkilot va uning egasining biznes jarayoni ajratish uchun asos bо‗ladi. Ishlab chiqarish tashkilotlari bо‗limlari vazifalari quyidagi funksional soha chegarasida qaraladi: - umumiy boshqarish, - moliya, - shaxs,
48
- moddiy imkoniyatlar, - buyurtma, - ishlab chiqarish, - mahsulot ishlab chiqarish, - rejalashtirish, - ta‘minotlar sotib olish, - sifat, - tarqatishlar sotish. 4.14-rasmda ishlab chiqarish tashkilotlarida bosh faoliyatning alohida funksional sohalari uchun bо‗lim osti tashkillanish vazifalarining bо‗linishi keltirilgan. 49
4.14-rasm
50
4.15-rasmda xuddi shu narsalar sotish tashkilotlari bо‗lim ostilari uchun keltiriladi. Tashkiliy modellashning insturmental holatlari, tashkiliy modellash uchun zamonaviy texnologiyani qо‗llash tashkiliy loyihalashishni juda tez bajarish imkonini beradi. 1990 yillar boshlarida g‗arbda tashkilotlarni boshqarishni tashkiliy muammolari bilan bog‗liq masalalarni yechishni boshlang‗ich dasturlari paydo bо‗la boshladi. Orgware – deb ataluvchi yangi dasturlar sinfi, avval kompyuterda amalga oshirish mavjud bо‗lmagan, biznes tashkil qilish haqidagi ―sonsiz‖ axborotlarni tartiblash, saqlash va qayta ishlash masalalarini yechishga mо‗ljallangan.
4.15-rasm
BIG-master eng birinchi Rossiya mahsuloti bо‗lib doimiy menejment deb ataluvchi tashkilotlarni boshqarishda aniq bir fikr hosil qiluvchi kompyuter qurilmasidan iborat. Orgware asosiy vazifasi qat‘iy hujjatlashtirilgan jarayonga о‗tish va faoliyatni 51
tartiblashtirishdir. Muntazam menejment kompyuterdagi turlash jadvalini hosil qilish asosida ―talab etilgan о‗zaro bog‗langan hujjatlar tizimini emas, balki tashkilotni о‗zaro bog‗langan axborotlar tizimi va talab etilgan hujjatlarni yaratishdir‖. BIG – masterni asosiy asosi kompaniya faoliyatini tashkil etishda zamonaviy ish tartibiga о‗tishdan iborat. Bu yerda vazifa ―burama‖ jarayon sifatida qaraladi. Eng kamida barcha vazifa – jarayonni aniqlashishi va turlash bо‗yicha klassifikatsiyalangan bо‗lishi kerak. Shu bilan muntazam ravishda jarayon boshqarish uchun javobgarliklar va vakolat taqsimlangan bо‗lishi kerak. Bu tartibda BIG-masterda kompaniyani tavsiflash uchun ikkita turdagi modellashtirish qо‗llaniladi: daraxtsimon model (klassifikatorlar) va matritsali model(soyaviy). Quyi pog‗onada ajratilgan jarayonlar amallar ketma-ketligi texnologiyasi (qо‗yilgan maqsadga erishish uchun) dir. Buning uchun avval axborotli va moddiy oqim sifatida tavsiflangan va tashkiliy gorizontal munosabatini ifodalovchi biznes jarayonini oqimli modeli qо‗llaniladi. BIG-master oqimli modeli bilan tavsiflanuvchi tuzilmaviy klassifikatorlarini tartibi bо‗yicha maydalashning barcha darajalarida ―Vazifa - bajaruvchi‖ ga aloqador bо‗lib aniq bir boshqarish masalasiga nisbatan kompaniya qarashini ―ruxsat‖ ga moslashtirilgan hisobotlar generatori yordamida xosil qilinadi. Loyiha tizimi bu obyektga aloqador ihtiyoriy qо‗shimcha xossalarini hisobotda e‘tiborga olinishini kо‗zda tutadi. Bulardan tashqari kompaniyaga qarash ―hisobning ihtiyoriy qismi‖ bо‗yicha bо‗lishi mumkin (masalan, hujjat yoki xodim – qaysi jarayonda va qanday qatnashishi). Biznes-jarayon klassifikatorlari, loyiha va oqim modellari vizualizatsiyasini har xil usullarda izlash mumkin. Klassifikatrlar uchun – rо‗yxat kо‗rinishida yoki daraxtsimon loyihada о‗zi bog‗langan rо‗yxatlar, biznes jarayon oqimli modeli uchun diagramma kо‗rinishida va matnli tavsif kо‗rinishida tavsiya etadi, bu esa jarayon qatnashchilari uchun holatlarni tushunishni yengillashadi. Bu holda oqimli modelni qurish odatdagi jadvallar kо‗rinishida bо‗ladi. Modelda cheklanmagan sondagi yangi klassifikatorlar loyihalar va oqimli modellar shakllanishi mumkin, shu bilan birga kompaniya faoliyatining tartibini yaratish uchun hisobot va oqimli modellar shakllanishi mumkin. BIG-masterda modellashtirishning bir necha qurilmalarining bо‗lgani о‗ta muhimdir. Matritsali modelda bajariluvchi vazifa va boshqarish tartibi bо‗yicha joylashtirilgan о‗ta mukammal tizimli maqsadlari bо‗yicha kompaniyani vertikal umumlashmasi joylashadi. Jarayonli modelda tartib bо‗yicha amallar biznesi gorizonini umumlashtirib vazifaviy texnologik usulini qо‗llaydi. Yuqorida keltirilgan barcha BIG-master imkoniyatlari uni tashkiliy modellashtirishda qulay instrument sifatida belgilaydi.
Download 1.24 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|