Aholi daromadlari va uning tabaqalanishi

 Aholi daromadlari va uning tabaqalanishi 
 
. 
531 
Bizning misolda AV yoysimon chiziq 
bilan AV to‘g‘ri chiziq o‘rtasidagi farqqa 
qanchalik kattalashsa daromadlarda tengsizlik 
shunchalik kuchli bo‘ladi. Tengsizlikning 
haddan oshib ketishiga yo‘l bermaslik uchun 
uning me’yori kiritilgan. Bunga ko‘ra boylar 
qo‘lida ja’mi daromadlarning 25-35 foizi 
to‘planishi mumkin. Boshqa bir me’yorga 
ko‘ra 10 foiz boylar va 10 foiz kambag‘allar 
daromadi o‘rtasidagi farq 13-15 martadan 
oshmasligi talab qilinadi. O‘zbekistonda bu 
farq turli yillarda 11 dan 2012 yilda 8 
martagacha qisqargan. Buni davlatning faol ijtimoiy siyosati ta’minlagan
6
.
Daromadlar 
tabaqalanishini 
aniqlashning 
ko‘proq 
qo‘llaniladigan 
ko‘rsatkichlaridan bir ditsel koeffistienti hisoblanadi. Bu ko‘rsatkich 10% ancha 
yuqori ta’minlangan aholi o‘rtacha daromadlari va 10% eng kam ta’minlanganlar 
o‘rtacha daromadi o‘rtasidagi nisbatni ifodalaydi. 
2012 yilda O‘zbekistonda aholining eng ko‘p ta’minlangan 10 foizi va eng kam 
ta’minlangan 10 foiz qatlami daromadlari o‘rtasidagi tafovut 8 barobarni tashkil 
etgan. Bu jahonda eng past ko‘rsatkichlardan biri bo‘lib, jamiyatning keskin 
tabaqalanishiga yo‘l qo‘ymaslik borasida olib borilayotgan ijtimoiy siyosatning 
samarasidir. 
Yalpi daromadning aholi guruhlari o‘rtasida taqsimlanishini xarakterlash 
uchun aholi daromadlari tengsizligi indeksi (Djini koeffistienti) ko‘rsatkichi 
qo‘llaniladi. Bu ko‘rsatgich (italiya iqtisodchisi va statistigi Korrado Jini (1889-
1965)) nomi bilan ataladi. Bu ko‘rsatkich qanchalik katta bo‘lsa, (ya’ni 1,0 ga 
yaqinlashsa) tengsizlik shuncha kuchli bo‘ladi. Jamiyat a’zolari daromadlari 
tenglashib borganda bu ko‘rsatkich 0 (nol)ga 
intiladi. 
Lorens egri chiziqi bilan bog‘liq 
daromadlarning 
tengsizligi 
darajasini 
aniqlashning ancha qiziqarli usullardan biri 
Shvedsariya iqtisodchisi Paretoga tegishli. U 
daromadlar taqsimlanishini tadqiq qilib eng 
kam va eng yuqori darajada daromad 
oladigan 
tabaqalar 
ulushi 
aholining 
kamchilik qismini tashkil etishini ko‘rsatadi. 
Jumladan, AQShda barcha aholiga nisbatan 
eng kam daromad oluvchilar 13,5 foizni, eng 
6
Campbell R. McConnell, Stanley L. Brue. Economics: Tamoyillar, muammolar va siyosat. O’n ettinchi Nashr. 616-
620 b.

---