Aholi turmush darajasi statistikasi reja

ikkinchidan, daromadlarning tarkibiy qismlari miqdor va sifat jihatidan o’zgardi, bu 
borada fuqaro ixtiyoridagi haqiqiy daromadlar, to’planish va ajralish koeffitsienti, 
daromad tanqisligi, tirikchiliк minimumi, qashshoqlik darajasi, oila pul daromadlarining 
xarid qobiliyati kabi tushuncha va kategoriyalar paydo bo’ldi; 
uchinchidan, daromadlardan foydalanishning yangi yo’nalishlari vujudga keldi: 
majburiy to’lovlar va badallar, chet el valyutasi, qimmatli qog’ozlar va shaxsiy mulkni 
sotib olish uchun xarajatlar, tijorat banklariga qo’yilmalar shular jumlasidandir. 
Ta`kidlash joizki, aholi daromadlarining darajasi kanchalik yuqori bo’lsa, uning 
zaruriy ehtiyojini qondirish, salomatligini saqlash, dam olishini tashkil etish, ma`lumot 
olishi, bo’sh vaqtini mazmunli tarzda o’tkazishi bo’yicha imkoniyatlari shunchalik ko’p 
bo’ladi. 
Aytish joizki, mamlakatimizda rivojlanish darajasi ortgani sayin aholi daromadlari 
tarkibida qator o’zgarishlar sodir bo’ldi: 
- birinchidan, daromadlar shakllari o’zgardi, ya`ni an`anaviylariga (ish haki, pensiya, 
nafaqa, stipendiya) tadbirkorlik faoliyatidan, mulkdan, ko’chmas mulkdan, qimmatli 
qog’ozlardan, chet el valyutasidan keladigan daromadlar qo’shildi; 
- ikkinchidan, daromadlarning miqdor va sifat tarkibiy qismlari o’zgardi, haqiqiy egalik 
qilinayotgan daromadlar, to’planish va ajralish koeffitsienti, daromad tanqisligi, 

---

tirikchilik minimumi, qashshoqliк darajasi, aholi pul daromadlarining xarid qobiliyati 
kabi xususiyatlar paydo bo’ldi. 
- uchinchidan, daromadlardan foydalanishning yangi yunalishlari ko’shildi: majburiy 
tolovlar va badallar, chet el valyutasini, qimmatli qog’ozlarni, shaxsiy mulkni sotib 
olishga xarajatlar, tijorat banklariga ko’yilmalar. 
Bozor iqtisodiyoti sharoitida aholi daromadlari tarkibi jiddiy o’zgardi. Mulkchilik 
munosabatlarning tubdan o’zgarishi, xo’jalik yuritish va mehnat bozori hamda sarmoya 
yangi shkllarining yuzaga kelishi aholi daromadlari tarkibiga tegishli o’zgarishlarni olib 
kirdi. Aholi daromadlari tarkibida uning quyidagi shakllari ajraladi: mehnatga haq 
to’lash va tadbirkorlik faoliyatidan olinadigan daromad, shaxsiy yordamchi xo’jalik, 
pensiya, moddiy yordam va stipendiyadan keladigan daromad, dividend va aktsiyalar, 
boshqa qimmatli qog’ozlar hamda chet el valyutasi savdosidan tushumlar, kreditlar, 
ssudalar, sug;urtalardan tushumlar, shuningdek, boshqa tushumlar. 
Aholi daromadlari batafsil tahlil qilish uchun ularning mavjid turlarini to’liqroq 
baholash maqsadida ma’lum belgilar bo’yicha ularni tasniflash lozim.