Aholining turmush darajasi reja: Turmush darajasi tushunchasi va uning ko’rsatgichlari tuzishi. Aholi daromadlari va ularning turlari

bo’lganda iste’molga moyillik kuchayadi va topilgan daromad
sarflanib ketadi, daromadlar yuqori bo’lganda jamg’arishga moyillik
kuchayadi va daromad ko’proq yig’ilib, jamg’arma hosil etadi.
Daromadni jamg’arish yoki uni sarflab yuborishga moyillik kishilar
ning yoshiga ham bog’liq. Daromadlar bir xil bo’lgan sharoitda yoshlarda
kelajakni ko’zlab jamg’arishga ishtiyoq, keksalarda esa umri oxirlab
qolganidan daromadni sarflashga intilish kuchliroq bo’ladi.
Yashash minimum iva iste’mol savati.
Iste’mol savati-bu insonning salomatligini saqlash va uning hayoti
faoliyatini ta’minlash uchun zarur bo’lgan oziq-ovqat mahsulotlari,
nooziq-ovqat tovarlari va xizmatlarning minimal to’plamidir. Aslida,
iste’mol savati uchta savatdan iborat: oziq-ovqat, nooziq-ovqat, xizmat
savatchalari. Iste’mol savatida oziq-ovqat savati muhim o’rin tutadi.
Oziq-ovqat savati-bu bir odamning bir oyda ovqatlanishi uchun
ketadigan maxsalotlar to’plami (u mahsulotlar istemolining minumal
me’yori asosida hisoblab chiqilgan). Bu to’plam jismoniy ehtiyojlarga mos
keladi, zarur kaloriyani taminlaydi, asosiy oziq moddalar mavjud va
ovqatlanishni tashkil etishning ananaviy ko’nikmalariga to’g’ri keladi
(2-jadval).
Aholining
turli
ijtimoiy-demografik
guruhlari
uchun
tavsiya
etilayotgan oziq-ovqat mahsulotlari to’plami (yiliga kg hisobida).
T.r
Mahsulot
turi
O’rtacha
aholi jon
boshiga
Erkaklar
(16-59
yosh)
Ayollar
(16-59
yosh)
Pensio-
nerlar
Bolalar

---

0-6
yosh
7-15
yosh
1
Non
mahsulotlari
130,8
177,0
124,9
119,0
279,0
112,3
2
Kartoshka
124,2
160,0
120,0
90,0
85,0
135,0
3
Sabzavotlar
94,0
80,8
96,8
96,8
85,0
120,0
4
Meva-cheval
ar
19,4
14,6
12,6
10,6
34,4
44,4
5
Shakar
va
qandolat
mahsulotlari
20,7
20,8
19,8
18,8
19,7
16,1
6
Go’sht
mahsulotlari
26,6
32,2
25,0
19,8
18,7
33,5
7
Baliq
mahsulotlari
11,7
12,7
10,7
12,7
8,7
12,5
8
Sut
mahsulotlari
212,4
201,7
179,4
174,1
179,0
303,4
9
Tuxum
(dona)
151,4
180,0
150,0
90,0
150,0
180,0
10
O’simlik
yog’i
va
margarin
10,0
11,2
9,8
8,9
6,8
11,7

---

Ushbu jadval mahsulotlar iste’molining minimal me’yori asosida
Rossiya
fanlar
Akademiyasining
ovqatlanish
institutida hisoblab
chiqilgan.
Shunday qilib, iste’mol savoti va yashash minimumi insonning
hayot faoliyatini to’laroq ta’riflash imkonini beradi va u aholi turmush
darajasi, hamda, daromad ko’rsatkichlari tizimining tarkibiy qismidir.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati:
1.Abdullaev
Yo.
«Bozor
iqtisodiyyoti
asoslari»
Toshkent:
«Mehnat»-1997 yil, 306-316 betlar.
2.Abdurahmonov Q., Bozorov.N., Volgin N. va boshqalar. «Mehnat
iqtisodiyoti va sotsiologiyasi». Toshkent: «O’qituvchi»-2001 yil, 111-155
betlar.
3.Abdurahmonov Q.H, Xolmo’minov Sh.R. «Mehnat iqtisodiyoti va
sotsiologiyasi». Toshkent-2004 yil, 76-96 betlar.
4.Dodoboev Yu.T, Xudoyberdiyev A. «Mehnat iqtisodiyoti va
sotsiologiyasi». Farg’ona-2001 yil, 219-222 betlar.
5.Usmonov S.N., Dodoboev Yu.T. «Bozor iqtisodiyoti asoslari».
Toshkent: «fan»-1999 yil, 235-236 betlar
6.O’lmasov A. «Iqtisodiyot asoslari». Toshkent: «Mehnat»-1997 yil,
191-203 betlar.