Ajiniyaz atindaģi NMPI
Tàbiyiy pànler fakulteti
Uliwma mikrobiologiya pàninen
Mikroorganizmlerdiń giologiyalıq iskerligi
Jobasi
1. Ashiw protcesi haqqinda tusinik
2. Spirtli ashıw protcesi.
3. Sút kislotalı ashıw protcesi
4.May kislotali ashiw haqqinda
Ашыў( ферментация) деп- олар микроорганизмлердиң ямаса олар ферментлер қатнасыўында органикалық затлардың тйикарынан углеводородлардың ыдыраў процессине айтылады. Бунда ашыўшы өнимниң бир бөлеги оксидленеди, екинши бөлеги қайтарылады, нәтийжеде энергия бөлинип шығады. Ашыў деп халық тилинде қайнаў депте айтылады, себеби ашыў процессинде ажралып шыққан СО2 көпиршиклери суўдың қайнаўын еслетеди.
М.түрине ҳәм қәсийетлерине қарай , бул процесстиң өтиў жағдайына қарай А. процессинде ҳәр түрли затлар пайда болады. Мыс: кислородсыз жағдайда (облигат анаэроб бактериялар қатнасады) май кислота, ацетон, бутил спирт ҳәм кислородлы ҳәм кислородсыз жағдайда (факультатив анаэроб, бактериялар қатнасыўында) спирт, сут кислота, прион кислота, В12 , тек кислородлы жағдайда сирке кислота, ацетон, этил спирт, ҳәм лимон кислота, пайда болады
16- әсирде Вант Гельмант А.процессинде ферментлер қатнасыўында болады , 19-әсирдиң 30- жылда Коньер де Латур, Шван ва Кютинглер- бир клеткалы тири М.тәрепинен пайда болады деп түсиник берген.
А. процессин Л.Пастер илимий тийкарында туўры анализлеген. Ол А- М. деги затлардың алмасыўы нәтийжесинде деген пикирди дәлилейди. М. қатнасыўында органикалық затлар (углеводородлар) ды ашытып, ҳалық ҳожалықта зәрүр өнимлер –этил ҳәм бутил спиртлер, сүт, май, пропион кислоталар алынады, қантдан спирт пайда болыўында АТФ ҳәм АДФ тийкарғы энергия дереги болып хызмет қылады.
Сүт өнимлеринен қатық, сыр, сметана, творог таярлауда Str.Lactis бактериясы қатнасады.
Пропиот кислотаны алыўда Bact. Acidi proponici, микроблары қатнасады. Санаатта ҳам сыр , В12 алыўда ҳәм бактериялардың Str.Lactis, Bact. Acidi proponici қатнасыўында алынады.
Май кислота алыўда Clostridium butinicum бактериясы сирек кислотаны алыўда Acetobacter aceti бактериялары, лимон кислота алыўда Aspergilles замарығы қатнасады. А.процессинен пайдаланып спиртли өнимлери, нан –кондитерлик өнимлерди, сүт өнимлеринде пайдаланылады.
May kislotalı ashıw. Bul procestin’ biologiyalıq ha`rakterge iye ekenligi 1861 jılı Lui Paster ta`repinen da’lillengen. May kislota bakteriyaları tipik anaeroblar bolıp klostridial ha`m plektirdial tipte spora payda etedi. Bakteriyalardın` uzınlıg`ı 2-10 mkm.Olardın` Bacillaceae tuqımlasına Clostridium a`wladın`a tiyisli 60-tan artıq tu`ri belgili. Olar ha`reketshen’, grammqanaatlanarlı. Uglerod deregi sıpatında mono-disaha`ridler, ayırım polisaxaridler (kraxmal), su`t ha`m piruzum kislotaları, mannit, glitserin birikpelerinen paydalanadı.
Azot deregi sıpatında aminokislotalar, ammoniy duzları isletiledi. May kislotalı qantlardın` piruzum kislotası Embden-Meyergof-Parnas o`zgeriwi arqalı a`melge asadı.
May kislota bakteriyaları arasında mezofil ha`m termofilleri bar. May kislotalı ashıw sebepli ayırım waqitları azıq o`nimlerinde jagımsız iyis payda boladı.
Sanaatta may kislotası taza bakteriya kulturasın isletip alınadı. Payda bolg`an may kislotası ajıratıp alınıp, ximiyalıq usıl menen tazalanadı.
Pektin zatlarının` ashıwı. Pektin o`simlik tkanlarında ko`p ushırap kletkalardı bir-birine biriktiriw wazıypasın atqaradı. Pektin quramalı birikpe, suwda erimeydi, kislotalı ortalıqta kislota ha`m uglevodlı birikpelerge ıdıraydı. Pektin kislotasın bakteriya, zamarrıq, aktinomitsetlerde ushıraytug`ın pektinaza, propektinazaga tiykarlanıp, talalı o`simliklerden tala ajıratıp alınadı.
Suwda jibitilgende zıg’ır, kanop payaları betonlang`an 817izlerde 25 S batırıp qoyıladı. Da`slep ko`p mug`darda ko`bik payda boladı son pektinli ashıw baslanıp, tala an’sat ajıraladı.
Cellyulozanın` ashıwı. Biosfera uglerodın`ın 5F cellyuloza (kletchatka) quramına kiredi. Ha`r jılı cellyulozanın` u`lken bo’legi topıraqqa tu’sedi.
. Son’ ha`r qıylı mikroorganizmler ja’rdeminde ıdıraydı. Bunda ko`pshilik aerob mikroorginizmler qatnasıp u`lken ahmiyetke iye.
Guyis qaytarıwshılardın` on’esh jollarında cellyulozanı anaerob ıdıratıwshı mikroorganizmler bolıp, olar cellyulozanı glyukozag’a shekem ıdıratadı, glyukoza bolsa ashıp organikalıq kislotalar (sirke, propion, su`t, may, qumırsqa) spirtler ha`m gazlar (SO2) payda etedi.
Cellyulozanın` aerob ıdırawında glyukozadan SO2 ha`m N2O payda boladı. Bunda az mug`darda organikalıq kislotalar da payda bolıwı mu`mkin.
Paydalanatugin adebiyatlar:
1 Darvin Ch. Nasekomoyadnie rasteniya soch.t.7. M.L. 1984
2 Genkel` P.A. Fiziologiya rasteniy M. 1975
3. Polevoy V. Fiziologiya rasteniy M.1989
Do'stlaringiz bilan baham: |
