Ajralmaydigan(payvand, parchin mixli) birikmalarni hisobi

Chervak g‘ildiragi va chervakning chervak o‘qiga tik o‘tkazilgan tekislik bilan kesimi 3.3-rasmda ko‘rsatilgan.

3.3-rasm. Chervak va g‘ildirakni chervak o‘qiga
tik o‘tkazilgan tekislik bilan kesimi

Chervak g‘ildiragi tishlar sonini shartdan qabul qilinsa tish oyog‘ida qirqilish hosil bo‘lmaydi.

Chervak g‘ildiragini qolgan diametrlari:
bo‘luvchi
; (3.7)
tish uchidan o‘tuvchi
; (3.8)
tish tubidan o‘tuvchi
; (3.9)
eng katta
. (3.10)
Tishli gardishning enini quyidagi tavsiyalardan qabul qilinadi:
(3.11)
Chervakni chervak gardishi bilan qamrov burchagini shartli qiymati
. (3.12)
Chervakli uzatmaning o‘qlararo masofasi
. (3.13)
Chervakli uzatmaning uzatish nisbati
.
DST 2144-76 bo‘yicha 8 ÷ 80 gacha uzatish nisbatlarini ikki qatori tavsiya etilgan;
1-qator: 8; 10; 12,5; 16; 20; 25; 31,5; 40; 50; 63; 80
2-qator: 9; 11,2; 14; 18; 22,4; 28; 35,5; 45; 56; 71.
1-qatordan tanlash maqsadga muvofiqroq.
Chervakli uzatmadagi sirpanish tezligi 3.4-rasmda tasvir­langan.

3.4 – rasm. Chervakli uzatmadagi sirpanish tezligi

Uzatmadagi sirpanish va aylana tezliklar quyidagicha aniqlanadi:

, m/s, (3.14)
chervyakning aylana tezligi , m/s (3.15)
chervak g‘ildiragining aylana tezligi
, m/s (3.16)
. (3.17)
Chervakli uzatmani foydali ish koeffisienti quyidagi formula bo‘yicha hisoblanadi:
, (3.18)
-keltirilgan ishqalanish koeffisienti.
Agar chervak g‘ildiragi yetaklovchi bo‘lsa, u holda
. (3.19)
O‘zi tormozlanuvchi chervakli uzatmalarda bo‘ladi, bunda .
Chervakli uzatmada hosil bo‘ladigan kuchlar 3.5 -rasmda tasvirlangan. Bu kuchlar quyidagi munosabatlardan aniqlanadi.

3.5 – rasm. Chervakli uzatmadagi kuchlar

Chervakdagi aylana kuch g‘ildirakdagi bo‘ylama kuchga teng bo‘ladi:

; (3.20)
chervak g‘ildiragidagi aylana kuch chervakdagi bo‘ylama kuchga teng bo‘ladi:
. (3.21)
Chervak va chervyak g‘ildiragidagi radial kuchlar:
. (3.22)
Chervak va chervak g‘ildiragidagi burovchi momentlar quyidagicha bog‘langan:
. (3.23)