Akademik litseylar, kasb-hunar kollejlari va umumiy o‘rta ta’lim maktablari o‘quvchilari o‘rtasida fan olimpiadasini III (viloyat) bosqichi uchun baholash mezoni

2-savol: Tarixdagi biror-bir (jahon tarixi va O‘zbekiston tarixidagi) davlatga oid savol beriladi.

№	Baholash mezoni	ball
1	Davlatning (yashagan) tarixiy davri yoki sanasini bilish	1
2	Davlatning hududi yoki chegaralarini bilish (o‘z davrida)	1
3	Davlatning hududiga bugungi kundagi qaysi davlatlar yoki qaysi ma’muriy hududlar kirishini bilish	1
4	Davlat poytaxti (yoki poytaxtlari) haqida ma’lumot berish	1
5	Davlatning asoschisini bilish	1
6	Davlatning tashkil topish shart-sharoitlarini bilish	1
7	Davlatda hukmronlik qilgan sulola yoki sulolalar nomini bilish	1
8	Davlatda hukmronlik qilgan davlat boshliqlarini bilish	1
9	Davlat boshliqlarining hukmronlik qilgan yillarini yoki davrlarini bilish	1
10	Davlat boshliqlarining shaxsiy fazilatlari haqida ma’lumot berish	1
11	Davlatning ijtimoiy ahvolini bilish	1
12	Davlatning iqtisodiy ahvolini bilish	1
13	Davlatda mavjud bo‘lgan din yoki dinlar haqida ma’lumot berish	1
14	Davlatning boshqaruv tizimini bilish	1
15	Davlatning tuzilish shakli haqida ma’lumot berish	1
16	Davlatdagi madaniy hayot haqida ma’lumot berish	1
17	Davlatning boshqa davlatlar bilan diplomatik munosabatlarini bilish	1
18	Davlatning harbiy holati haqida ma’lumot berish	1
19	Davlat boshliqlarining amalga oshirgan ishlari yoki islohotlari haqida ma’lumot berish	1
20	Davlatni o‘rganishga oid tarixiy asarlar yoki manbalar haqida ma’lumot berish	1
21	Davlatda ishlab chiqarish munosabatlarining shakllanishi haqida ma’lumot berish	1
22	Davlatning o‘ziga xos (o‘z davridagi boshqa davlatlardan farqli) tomonlari haqida ma’lumot berish	1
23	Davlatning insoniyat sivilizatsiyasidagi o‘rni haqida ma’lumot berish	1
24	Tarixiy sanalarni o‘z o‘rnida to‘g‘ri qo‘llash	1
25	Tarixiy atamalardan o‘z o‘rnida foydalanish	1
	Jami:	25

3-savol:Tarixiy shaxslarga (davlat va jamoat arboblari, sarkardalar) oid savol beriladi.

№	Baholash mezoni	ball
1	Tarixiy shaxsning to‘liq (yoki asl ismi) ismini bilish	1
2	Tarixiy shaxsning qaysi sulolaga yoki urug‘ (qavm, qabila va h.k.)ga mansubligini bilish	1
3	Yashagan sanasini (sana noma’lum bo‘lsa asrini) bilish	1
4	Hokimiyatni egallash (yoki yuqori mansabga erishish)dagi faoliyatini bilish	1
5	Harbiy yurishlari va harbiy faoliyatini bilish	1
6	Ichki siyosatdagi islohotlarini bilish	1
7	Diplomatik munosabatlarga oid dalillar keltirish	1
8	Moddiy va ma’naviy madaniyatga qo‘shgan hissasini bilish	1
9	Farzandlari va avlodlari haida dalillar keltirish	1
10	Davlatchilik tarixidagi o‘rniga baho berish	1
	Jami:	10

Ikkinchi, uchinchi (tuman, viloyat) bosqichida 40 ta (30 ta javobi tanlanadigan test va 10 ta javobi yoziladigan testlar), 4 bosqich (Respublika) olimpiadasida esa o‘quvchilarga 40 ta test topshirig‘i beriladi. Test topshiriqlarini bajarishga 80 minut vaqt ajratiladi. har bir to‘g‘ri bajarilgan test savoliga 1,25 ball qo‘yiladi. Eng yuqori ko‘rsatkich 50 balni tashkil etadi.

Barcha bosqichlarda umumiy baholash ko‘rsatkichi 100 ballni tashkil iladi.


IZOH: Yozma ishdagi ballarning bunday taqsimlanishi (15, 25, 10) quyidagi mezon bilan izohlanadi: Me’moriy inshoot O‘zbekiston madaniyati tarixining bir ko‘rinishi hisoblanib, uning o‘rganilish hajmi bir davlat tarixidan ancha kichik va shu bois, unga 15 ball ajratish masadga muvofiq. Davlat tarixiga 25 ball berilishining asosiy omili unda biror davlatning siyosiy, harbiy, ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy jarayonlari yoritiladi (unda me’moriy inshoot va tarixiy shaxslar haqida ham ma’lumotlar beriladi). Tarixiy shaxs haqidagi yozma ishga eng kam, 10 ball berilishining asosiy sababi, davlatchilik va moddiy madaniyat tarixiga nisbatan bitta shaxsning tarixi nisbatan kichik tarixiy jarayon hisoblanadi.