Akramova zuxraxon jahongir qizining

3. 
Asosiy tushunchalar.
Qishloq xo„jaligini joylashtirish – bu alohida tur 
mahsulotlar ishlab chiqarishning mamlakatni respublika, viloyat va tumanlar bo`yicha 
taqsimlash bo`lib, jarayon uzoq davom etuvchi ishlab chiqarish kuchlarining 
rivojlanishiga`ko`ra o`zgaruvchan bo`ladi. Qishloq xo`jaligini joylashtirish tamoyillari: 
qishloq xo`jaligi mahsulotlari birligiga uni ishlab chiqarish hajmini 
O`stirishdagi mehnat va mablag`lar sarfini minimallashtirish; 
bozor talablarini hisobga olish; 

---

 hudud iste‘molchilarini oziq-ovqat mahsulotlari bilan o`zini-o`zi 
ta‘minlash darajasining mehnatni hududlararo va xalqaro bo‗linishi bilan 
bog`liqligini hisobga olish; 
qishloq xo`jaligi va sanoat rivojlanishining optimal mutanosibligi; 
transport xarajatlarini qisqartirish, yo`l tarmoqlarining rivojlanishi, temir 
Yo`l masofalarining, suv yo`llarining yetarlicha uzunligi hisobga olish; 
mamlakatning oziq-ovqat mustaqilligini ta‘minlash; 
mahsulotlar ishlab chiqarishning doimiy o`sishi uchun uni mehnat sarfi 
kamayishiga erishiladigan hududlarda amalga oshirishni hisobga olish. 
Qishloq xo`jaligi ishlab chiqarishini oqilona joylashtirishning asosiy 
mezoni - mehnat sarfini maksimal darajada tejashdir. Ishlab chiqarishni joylashtirish 
omili - bu xo`jalik obyekti (korxona) yoki respublika tarmog`i, iqtisodiy hudud, 
shuningdek hududiy ishlab chiqarish majmualari joylashadigan kuchlar yig`ilgan joyni 
hisobga olishdir. Qishloq xo`jaligini joylashtirishning asosiy omillari: 
hududning tabiiy potensiali (yer bilan ta‘minlanganlik); 
qishloq xo`jaligi ekinlarining tarkibiy o`zgarishlari va mahsulot 
diversifikatsiyasini hisobga olgan holda joylashtirish; 
mahsulot sotish bozorlariga nisbatan xo`jaligining joylashgan o`rni; 
xom-ashyolarni saqlash va transport vositalari bilan ta‘minlanganlik 
darajasi;
aholining tabiiy, tarixiy malakalarini hisobga olgan holda hududning ish 
bilan ta‘minlanganligi; 
ilmiy-texnika taraqqiyoti va ishlab chiqarishning moddiy-texnika bazasini 
modernizatsiyalash; 

---

 hududda mahsulot ishlab chiqarishning iqtisodiy samaradorligi. 
Korxonaning joylashish o`rni - qishloq xo`jaligini joylashtirishning muhim 
omillaridan biri bo`lib, tarmoqlar mahsulotlari saqlanish va transportirovka 
qilinish xususiyatlari bilan farqlanishi sababli bu omilni yetkazib berish, 
transport yo`llari, saqlash joylari, qayta ishlash korxonalarining joylashuvi kabi 
omillar bilan bir vaqtda ko`rib chiqish lozim.Qishloq xo`jaligini ixtisoslashtirishning 
iqtisodiy ahamiyati: 
1. Moddiy va moliyaviy resurslarni raqobatbardosh mahsulot ishlab 
chiqarishga jamlash (konsentratsiyalash) imkonini beradi. 
2. Ilmiy-texnika taraqqiyoti, tarmoq rivojlanishining sanoat yo`liga o`tishi 
uchun zarur sharoit yaratadi. 
3. Mehnatni tashkil etish shaklini mukammallashtirishga imkon beradi. 
4. Ishlab chiqarishning iqtisodiy samaradorligi oshishiga yordam beradi. 
Qishloq xo`jaligida ixtisoslashuv shakllari: 
Zonalar bo`yicha ixtisoslashuv - bu mehnatning geografik bo`linishi. U 
qishloq xo`jaligining hududiy joylashuvini aks ettiradi. 
Xo`jaliklararo ixtisoslashuv - bu o`zida qishloq xo`jaligi tovar ishlab 
chiqaruvchilar orasida mehnatining ijtimoiy taqsimlanishini aks ettiradi. 
Xo„jalik ichidagi ixtisoslashuv - bu mehnatning xo`jalik ichidagi bo`limlar 
(bo`linmalar, sexlar, fermalar) orasida bo`linishi. 
Tarmoq ichida ixtisoslashuv - turli korxonalarga jamlangan bir bosqichdagi 
yakuniy mahsulot keyingi bosqichdagi ishlab chiqarish uchun dastlabki 
bo`ladigan texnologik sikllarni alohida bosqichlarga bo`lib tashlashga 

---

asoslanadigan ixtisoslashuv. 
Iqtisodiy ahamiyatiga ko`ra qishloq xo`jaligi tarmoqlari: 
Asosiy tарmоqlar deyilganda, xo`jalik iqtisodiyotida muhim rol o`ynaydigan va 
tovar mahsulotda eng ko`p taqqoslama og`irlikka ega bo`lgan tarmoqlar 
tushuniladi. Qo`shimcha tarmoqlar- asosiy tovar mahsulotiga o`xshaydi, lekin ular 
xo`jalik iqtisodiyotida kamroq ahamiyatga ega, u asosiy tarmoqlarning rivojlanishiga 
yordam beradi. Yordamchi tarmoqlar notovar, asosiy va qo`shimcha tarmoqlar 
rivojlanishiga yordam beradi, masalan, ozuqa ishlab chiqarish. 
Xulosa. Men ushbu mustaqil ish tayyorlash davomida qishloq xo`jaligi kooperatsiyasi 
haqida ma`lumotlarga ega bo`ldim. Ushbu malumotlar kelgusi ish jarayonimda
qo`llayman. 

---

Foydalanilgan adabiyotlar. 
1.Abdullayev A.A., Aybeshov X.A. Fermer xo`jaligi iqtisodi. T.: 
Aloqachi, 2008. 172. 
2. Abdug‗aniyev A., Abdug‗aniyev A.A. Qishloq xo‗jaligi iqtisodiyoti: 
Darslik. T.: O`zbekistan Yozuvchilar uyushmasi Adabiyot Jamg`armasi, 
2011, 244. 
3. A.SH. Bekmurodov va bosh. Qishloq xo‗jaligida iqtisodiy islohotlar va 
fermerlik harakatlari. T.: TDIU, 2006, 59. 
4.
Oripov M.A. O`zbekiston dehqonchiligida infratuzilma xizmatlari 
Ko`rsatishni rivojlantirish. T.: Fan, 2007. 192.