Akrom abbasovich karimov, zafar avazmuratovich muqumov, mutabar hamidullaevna khodjaeva

Отформатировано: Отступ: Перед: 0 см, Первая
строка: 1 см, маркированный + Уровень: 1 + Выровнять
по: 1,25 см + Отступ: 1,88 см, Поз.табуляции: 1,25 см,
по левому краю + нет в 1,5 см + 3,25 см + 4,58 см

---

120 
Auditorlik
faoliyati
boshqaruvi
bo’yicha
Belarus Respublikasi
qonunchiligida
o’rnatilgan
tartib
shart
va
talablariga
rioya
qilish
. 
Bank
sohasida
auditorlik
faoliyatini
amalga
oshirishda
litsenziya
berish
, 
uzaytirish
, 
to’xtatish
va
bekor
qilish
to’g’risida
02.07.03 
dagi
Milliy
bankning
№123 
qarorida
belgilab
qo’yilgan
. 
Moliya
vazirligi
malaka sertifikatini
jismoniy
shaxslarga
imtihondan
so’ng
, 
yuridik
shaxslarga
esa
suhbat
o’tkazilganidan
so’ng
beradi
. 
Birinchi
imtihonda
quyidagi
sohalar qamrab olinadi
: 
Buxgalteriya
hisobi
va
hisobot
, 
xo’jalik
faoliyati
tahlili
, 
tashqi
iqtisodiy
faoliyat
va
valyuta
operatsiyasi
, 
qimmatli
qog’ozlar
va
qimmatli
qog’ozlar
bozori
, 
soliq
va
boshqa
majburiy
to’lovlar
, 
davlatning
maqsadli
byudjet
fondi
. 
Ikkinchi
imtihonda
quyidagi
sohalar qamrab olinadi
: 
Belarus Respublikasida
auditorlik
faoliyatini
tartibga
solish
, 
auditorlik
faoliyati
qoidalari
, 
auditorlik
tekshiruvi
o’tkazish
va
auditorlik
xizmati
ko’rsatish
metodikasi
, 
mehnat
va
mulk
munosabatlari
boshqaruvining
huquqiy
asoslari
, 
davlat
mulkini
xususiylashtirish
, 
mulklarni
baholash
. 
 
6.4. 
Ozarbayjonda
 
auditorlik
 
faoliyati
 
Ozarbayjon
Respublikasida
auditorlik
faoliyati
zaruriy
me’yoriy
-
huquqiy
hujjatlar
bazasida
shakllantirilgan
. 1994 
yil
16 
sentyabrda
“
Auditorlik
xizmati
to’g’risida
” 
gi
Ozarbayjon
Respublikasi
qonuni
qabul
qilindi
, 
shu
bilan
milliy
audit
vujudga
kelish
va
shakllanish
jarayoni
faollashdi
. 
Bugungi
kunda
Ozarbayjonda
audit
o’tkazish
va
tashkil
etish
bo’yicha
audit
bazasining
huquqiy
tizimi
Ozarbayjon
Respublikasi
Konstitutsiyasida
, 
Ozarbayjon
Respublikasi
qonunlarida
, 
Ozarbayjon
Respublikasi
Prezidenti
farmonlarida
, 
Ozarbayjon
Respublikasi
Vazirlar
Mahkamasi
qarorlarida
, 
Ozarbayjon
Respublikasi
Parlamenti
qarorlarida
, 
milliy
audit
standartlarida
, 
shu
bilan
birga
auditorlar
professional
etikasi
va
ichki
hujjatlarda
aks
etadi
. 
Auditorlik
xizmati
faoliyati
davlat
boshqaruvini
Ozarbayjonda
qonunchilikka
muvofiq
1996 
yil
4 
apreldan
o’z
faoliyatini
boshlagan
Auditorlar
Palatasi
amalga
oshirmoqda
. 
Shu
vaqtgacha
Auditorlar
Palatasi
davlatda
auditorlik
faoliyati
Отформатировано: По центру, Отступ: Первая строка: 
0 см

---

121 
boshqaruvini
aniq
belgilovchi
43 
milliy
audit
standartlarini
va
30 
dan
ortiq
me’yoriy
-
huquqiy
hujjatlarni
tayyorladi
va
qabul
qildi
, 
mutaxassislarni
doimiy
o’qitishni
olib
boradi
va
auditor
sertifikatini
olish
uchun
imtihonlar
o’tkazadi
, 
auditorlik
faoliyatini
amalga
oshirish
uchun
jismoniy
shaxslar
, 
mahalliy
va
xorijiy
shaxslarga
litsenziya
berish
bilan
shug’ullanadi
. 
Ozarbayjon
Respublikasida
mazkur
faoliyatni
rivojlantirish
va
takomillashtirish
maqsadida
ichki
audit
me’yorlari
va
standartlarini
mukammallashtirish
va
qayta
ko’rib
chiqish
, 
ichki
auditorlar
manfaatlarini
himoya
qilish
va
kasbiy
mustaqilligini
ta’minlash
, 
ularning
kasbiy
mahoratini
oshirish
maqsadida
1999 
yil
26 
iyunda
Ozarbayjon
Auditorlar
palatasining
murojaati
asosida
xalqaro
ichki
auditorlar
Instituti
boshqaruv
kengashi
qarori
bilan
MDH
mintaqasida
birinchilardan
bo’lib
“
Ozarbayjon
-
Audit
” 
nomi
ostida
Institut
bo’limi
tashkil
etildi
. 
2001 
yil
Ozarbayjon
davlat
auditida
amaliy
harakatlarning
boshlanishi
bilan
belgilanadi
. 7 
dekabrda
Milliy
Majlis
qarori
bilan
“
Hisob
palatasi
to’g’risida
”
gi
qonunda
ko’zda
tutilgan
etti
auditordan
to’rttasi
Hisob
palatasi
boshlig’i
o’rinbosari
etib
tayinlandi
. 2002 
yil
boshlanishidan
vujudga
kelgan
huquqiy
sharoit
natijasida
auditorlar
Palatasi
to’laqonli
oliy
davlat
moliyaviy
nazorat
organi
bo’ldi
. 
1996-2007 
yillarda
Auditorlar
palatasining
bevosita
qatnashuvi
bilan
“
Auditorlik
xizmati
to’g’risida
”
gi
qonun
va
“
Ozarbayjon
Respublikasi
auditorlar
palatasi
to’g’risida
”
gi
qarorga
, 
shu
va
boshqa
qonunchilik
hujjatlariga
turli
xil
xarakterdagi
o’zgartirish
va
qo’shimchalar
kiritildi
. 
1994 
yilda
qabul
qilingandan
so’ng
o’zining
huquqiy
asoslarini
topgan
, 
asosida
milliy
auditorlik
qonunchiligi
tamoyillari
yotuvchi
“
Auditorlik
xizmati
to’g’risida
”
gi
qonun
va
25 
dan
ortiq
qonun
va
kodekslar
shu
bilan
birga
davlat
prezidenti
tomonidan
imzolangan
buyruq
va
qarorlarda
(15 
ga
yaqin
) 
iqtisodiyotda
auditni
tadbiq
qilish
zaruriyati
va
amal
qilish
sohasi
kengayishi tufayli
o’zgartirishlar
kiritildi
. 
Auditorlar
Palatasi
mustaqil
moliyaviy
organ
hisoblanadi
, 
auditorlik
xizmati
rivojlanishi
va
davlat
boshqaruvini
tashkillashtirishni
amalga
oshiradi
, 
mulkdorlarning
mulkiy
huquqini
, 
davlat
manfaatlarini
, 
xo’jalik
sub’ektlari
va

---

122 
auditorlar
huquqlarini
himoya
qiladi
, 
respublika
qonunchilik
hujjatlarining ishlab 
chiqilishini
, 
mustaqil
auditorlar
va
auditorlik
tashkilotlarining
o’z
faoliyat
talablariga
rioya
qilishini
nazorat
qiladi
. 
Palata
qonunchilik
va
ijro
hukumatiga
hisobot
beruvchi
tashkilot
emas
. 
Bugungi
kunda
auditorlar
Palatasining
asosiy
vazifasi
respublikada
auditorlik
faoliyatini
takomillashtirish
va
rivojlantirish
bo’yicha
tadbirlarni
amalga
oshiradi
. 
Auditorlar
Palatasi
bajaradigan
majburiyatlarga
quyidagilar
kiradi
: 
- 
Litsenziya
berishda
imtihonlar
o’tkazish
qoidalari
va
belgilangan
imtihon
hay’ati
tarkibini
tasdiqlash
va
qayta
ko’rib
chiqish
; 
- 
Auditorlik
tashkilotlari
va
mustaqil
auditorlarga
litsenziya
berish
va
ularning
ishlari
ustidan
nazoratni
amalga
oshirish
; 
- 
Audit
o’tkazish
bo’yicha
standartlar
, 
yo’riqnomalar
, 
takliflar
va
metodik
ko’rsatmalar
tayyorlash
; 
- 
Takroriy
auditorlik
nazoratini
o’tkazish
; 
- 
Xo’jalik
sub’ektlari
mulklari
qoshida
xususiylashtirish
baholarining
ishonchliligi
to’g’risida
auditorlik
xulosasini
berish
; 
- 
Auditorlik
xizmatini
takomillashtirish
va
rivojlantirish
bo’yicha
takliflar
tayyorlash
. 
Auditorlar
palatasi
mustaqil
auditorlar
va
auditorlik
tashkilotlari
o’tkazadigan
audit
sifatini
tekshiradi
. 
Mustaqil
auditorlar
va
auditorlik
tashkilotlari
va
ularning
buyurtmachilari
o’rtasidagi
turli
xarakterdagi
bahslarni
ko’rib
chiqadi
; 
Palata
vakolatiga
kiruvchi
ba’zi
auditorlik
masalalarini
hal
qiladi
; 
audit
masalalari
bo’yicha
xorijiy
davlatlarda
Ozarbayjon
Respublikasi
manfaatlarini
himoya
qiladi
. 
Tashqi
nazorat
ikki
yo’nalishda
amalga
oshiriladi
: 
ichki
sifat
nazorati auditi
tizimini
baholash
; 
auditorlar
o’tkazadigan
audit
sifatini
nazorat
qilish
. 
Tashqi
auditni
amalga
oshiruvchi
uslub
va
yo’nalishlarni Hisob
Palatasi
va
Auditorlar
palatasi
tasdiqlagan
dasturlar
va
qo’llanmalar
bilan
boshqariladi
. 
Takroriy
auditni
Hisob
Palatasi
va
Ozarbayjon
Respublikasi
Auditorlar
Palatasi
yoki
xo’jalik
sub’ektlari
talabi
bo’yicha
ularga
vakillik
qiluvchi
auditorlar
; 
Hisob
Palatasi
va
Auditorlar
Palatasi
tashabbusi
bilan
amalga
oshiriladi
. 
Takroriy
Отформатировано
...
Отформатировано
...
Отформатировано
...
Отформатировано
...

---

123 
auditni
oldin
audit
o’tkazgan
auditor
amalga
oshirishi
mumkin
emas
, 
lekin
zaruriyat
yuzasidan
ular
ham
bu
maqsadga
jalb
etilishi
mumkin
. 
Yuqori
sifatli
audit
o’tkazishni
ta’minlovchi
asosiy
omillar
quyidagilardan
iborat
: 
Malakali
auditorlarni
professional
darajada
tayyorlash
; 
auditorlik
tashkilotlarida
samarali
nazorat
sifati
tizimini
tayyorlash
va
qabul
qilish
; 
tashqi
nazorat
tizimining
mavjudligi
. 
Auditor
audit
dasturi
va
rejasini
tuzmagan
, 
ishchi
va
yakuniy
hujjatlar
bo’lmagan
hollarda
audit
o’tkazish
sifatsiz
bo’lishi
mumkin
. 
Ba’zi
hollarda
ikki
yil
ichida
tashqi
nazorat
sifatini
ketma
-
ket
bitta
auditorga
o’tkazishiga
yo’l
qo’yilmaydi
. 
Munozaralarni
hal
etish
maqsadida
, 
qaror
qabul
qilish
jarayonida
yuzaga
keluvchi
xato
va
kamchiliklar
, 
moliyaviy
-
xo’jalik
faoliyatini
tekshirishda
namoyon
bo’luvchi
va
auditorlik
xizmatini
ko’rsatish
davomida
audit
sifatini
o’zida
mujassam
qilgan
, 
Auditorlar
palatasida
auditorlik
kasbiy
etikasi
bo’yicha
komissiya
qarorlar
qabul
qilgan
. 
Mazkur
Komissiya
baholash
sifatida
ob’ektivlikni
ta’minlovchi
auditorlik
kasbi
vakillaridan
tashkil
topadi
. 
Shu
tarzda
Hisob
Palatasi
va
Auditorlar
Palatasi
auditorlar
javobgarligi
darajasi
va
sifatsiz
ishlar
bo’yicha
da’volarga
barham
beradi
va
auditorlar
javobgarligi
doirasida
bahsli
masalalarni
bartaraf
qiladi
; 
zaruriy
hollarda
intizomiy
komissiyaga
sanktsiya
qo’yiladi
;
Ozarbayjon
Respublikasi
qonunchilik
hujjatlari
va
audit
standartlariga
muvofiq
keluvchi
nazorat
qilinayotgan
va
nazorat
qilinadigan
talablarga
rioya
qilinishiga
to’g’ri
baho
berish
; 
sifat
nazorati
doirasida
tekshiruvni
ob’ektivligini
ta’minlash
. 
Auditorlar
palatasi
o’z
vazifalari
va
majburiyatlarini
o’n
etti
xodimdan
va
turli
kasbdagi
komissiyadan
iborat
apparat
yordamida
bajaradi
. 
Uning
tarkibini
asosini
esa
asosan
auditorlik
faoliyati
vakillari
tashkil
etadi
. 
Bugungi
kunda
Palataga
50 
mustaqil
auditor
, 36 
mahalliy
auditorlik
tashkiloti
, 
shu
bilan
birga
besh
xorijiy
auditorlik
tashkiloti
vakili
va
filiallari
kiradi
. 
Ozarbayjon
Respublikasi
auditorlar
Palatasi
beshta
xalqaro
va
mintaqaviy
auditorlik
tashkiloti
(“
Evroosiyo
” 
auditorlar
va
buxgalterlar
mintaqaviy
federatsiyasi
, 
Ukraina
; 
Ichki
auditorlar
Xalqaro
Instituti
(IIA), 
Kvebek
, 
Kanada
;