Aksiyalar bozori ф. Оллокулова

Qayta chaqirib olinmaydigan prefaksiyalar ularni muomalaga chiqargan korporatsiya faoliyat yuritayotgan muddatgacha soʻndirilmaydi. Shu bilan, qayta chaqirib olinmaydigan prefaksiyalar oʻz navbatida shakllangan kapital tarkibini belgilangan bir muddatga muzlatib qoʻyadi.

Aksiyalar obligatsiyalarga qaraganda yuqori riskli qimmatli qogʻozlar hisoblanadi. Dividendlardan va aksiyalar bahosi oʻsishi hisobiga shakllanadigan yuqori foyda olish imkoniyati investorlarni jalb qilishga xizmat qiladi. Aksiyalarning yuqori daromadliligi odatda qarz majburiyatlari bilan taqqoslaganda inflyatsiyadan yaxshigina himoyani taʻminlaydi.

Aksiya va obligatsiyalarni baholash texnikasi pul oqimlarini diskontlashning yagona modeliga asoslanishiga qaramasdan, aksiyalar qiymati va daromadliligini aniqlash quyidagi ikkita holat sabab ancha murakkab hisoblanadi:

• oddiy aksiyalar boʻyicha dividendlar kafolatlanmagan, yaʻni oldindan maʻlum emas;
• aksiyalar qoplash muddatiga ega emas.

Аksiyalarni baholash modellari

• Аmerikalik olim J.Williams яратган dividendlarni diskontlash modeli (Dividend Discount Model – DDM) - oddiy aksiyalar qiymati joriy vaqtda diskontlangan barcha dividendlar summasiga teng.
• J.Gordonning nollik oʻsish modeli sifatidi maʻlum va bu modeldan qatʻiy belgilangan dividend toʻlanuvchi imtiyozli aksiyalarni baholash uchun foydalanish mumkin.
• Оʻzgaruvchan oʻsish modelini qoʻllash investorga korxona rivojlanishining mos davri uchun mumkin boʻlgan oʻsish surʻatlarini yoki uning qonuniy asoslangan oʻzgarishlarini aniqlash imkonini beradi. Zamonaviy kompyuterlar va tegishli amaliy dasturlar paketlari mazkur koʻrsatkichni tezda va samarali aniqlashga imkon beradi

4. Uch bosqichli model (DDM model)aksiyalar qiymatini va daromadliligini baholash moduli eng umumiy model hisoblanadi. DDM modeli kutilayotgan dividendlar va ularning oʻsish surʻatini prognozlashga asoslanadi. Рrognozlarini yuqori aniqlikda hisob-kitob qilish amaliyotda bir muncha murakkablik kasb etadi.