Қалбакилаштириш

Тест саволлари:

1. 
   Атирлар — бу?
   

1. 
   ҳидлари ёқимли, барқарор, бир-бирига мос бўлган муаттар моддалар аралашмаларининг спиртдаги эритмасидир
   
2. 
   гул ёки мева ҳидли парфюмерия композицияларининг тоза ёки сув аралашган спиртдаги эритмасидир
   
3. 
   гул ёки ҳаёлий ҳидли парфюмерия композицияларининг сув қўшилган спиртдаги эритмасидир.
   
4. 
   бу ёғли хом ашёга асосланган, барқарор
   

эмульсиялар тарзида
айёрланадиган, сут, мева кислоталари ва бошқа кислоталар

2. 
   Одеколонлар -бу?
   

1. 
   гул ёки мева ҳидли парфюмерия
   

композицияларининг тоза ёки сув аралашган спиртдаги эритмасидир

2. 
   ҳидлари ёқимли, барқарор, бир-бирига мос бўлган муаттар моддалар аралашмаларининг спиртдаги эритмасидир
   
3. 
   гул ёки ҳаёлий ҳидли парфюмерия
   

композицияларининг сув қўшилган спиртдаги эритмасидир.

4. 
   бу ёғли хом ашёга асосланган, барқарор
   

эмульсиялар тарзида айёрланадиган, сут, мева кислоталари ва бошқа кислоталар

3. 
   Хушбўй сувлар — бу?
   

1. 
   гул ёки ҳаёлий ҳидли парфюмерия
   

композицияларининг сув қушилган спиртдаги эритмасидир.

2. 
   ҳидлари ёқимли, барқарор, бир-бирига мос бўлган муаттар моддалар аралашмаларининг спиртдаги эритмасидир
   
3. 
   бу ёгъли хом ашёга асосланган, барқарор эмульсиялар тарзида айёрланадиган, сут, мева кислоталари ва бошқа кислоталар
   
4. 
   гул ёки мева ҳидли парфюмерия
   

композицияларининг тоза ёки сув аралашган спиртдаги эритмасидир

3. 
   Крем - бу?
   

1. 
   ёғли хом ашёга
   

асосланган, барқарор
эмульсиялар тарзида
айёрланадиган, сут, мева кислоталари ва бошқа

кислоталар, турли
бактерицид қўшимчалар, намлагичлар ҳамда
терининг ҳолатини
яхшилашга ёрдам берадиган бошқа компонентлар қўшилган маҳсулотдир.

2. 
   гул ёки мева ҳидли парфюмерия композицияларининг тоза ёки сув аралашган спиртдаги эритмасидир
   

в) ҳидлари ёқимли, барқарор, бир-бирига мос бўлган муаттар моддалар аралашмаларининг спиртдаги эритмасидир
г) гул ёки ҳаёлий ҳидли парфюмерия композицияларининг сув қўшилган спиртдаги эритмасидир

5. 
   “Cosmet" сўзннинг маъносннн белгнланг?
   

а) “безаш санъати"
б) “ҳушбўй" в) “чиройли” г) “нафис”

4.7. Нефть махсулотларини идентификациялаш ва

қалбакилаштнрнш
Нефть ва уни қазиб чиқариш тавснфи. Нефть -ёнувчн мойли суюқлик, кўпинча қора, камдан кам оч сариқ ёки оқиш ранг, ўзига хос ҳидга эга. Газ кўринишидаги ва қаттиқ 271
углеводородлар эриган суюқ углеводородлар аралашмасини ўзида намоён қилади. Нефтда унча кўп бўлмаган миқдорда олтингугуртли, азотли бирикмалар, органик кислоталар ва минераль аралашмалар бор. Парафин, нафтен ва оз миқдорда ҳидли углеводородлар Нефть таркибига киради.
Нефть зичлиги 0,73-1,05 г/см³ гача тебранади. Зичлиги 0,85 г/см³ дан паст бўлса енгил, 0,851-0,885г/см³ бўлса ўртача, 0,885г/см³ дан юқори бўлса оғир ҳисобланади.
Нефть таркибидаги олтингугуртга кўра кам олтингугуртли (0,6% гача), олтингугуртли (0,61% дан 1,8%гача) ва юқори олтингугуртли (1,8%дан юқори) га бўлинади.
Нефть одатда ғовак жисмларда (қум, қумтошлар, оҳаклар) 1,2-2км гача чуқурликда чўкма ҳолатда бўлади.
Нефтни қудуқларни бурғулаш йўли билан қазиб чиқарадилар. Нефть саноатида бурғулашнинг қувурли усули кенг тарқалган.
Қазиб чиқаришнинг замонавий усуллари - ички қатламли босим ҳисобига қудуқ бўйича нефтни табиий регулировкалаб кўтариш (фавворали); қудуққа сиқилган газни ҳайдаш ёрдамида нефтни кўтариш(компрессорли ёки газ лифтли); насослар билан қудуқцан нефтни кўтариш(чуқурлик-насосли). Нефтни юклаш ва қайта ишлашга тайёргарлик кўриш уни газсизлантириш, сувсизлантириш ва тузсизлантиришдан иборат.
Қоидага кўра, нефть юзасидаги газ “ҳамроҳ”(қўшимча) газ деб аталади. Ҳар тонна қазиб чиарилган нефтга 10 дан 1000 м³ гача шундай газ тўғри келади. Уни чиқаётган газ билан нефтнинг кетишини тўхтатиш учун жиҳозланган қурилмалар билан вертикал идишларда қудуқдан қисқа масофада нефтдан ажратиб оладилар. Ажратилган газ газ йиғадиган коллекгорга келиб тушади, нефть эса ўлчагичга, у ердан насослар билан сувсизлантиришга юз тутадиган нефть йиғиш пунктига узатилади. Қазиб чиқарилган Нефть деярли ҳар доим турли тузлар, кўпинча Na, Mg, Са эрийдиган қатлам суви билан бирга бўлади.
Қатлам сувларидаги тузлар таркиби 30% ни ташкил этади. Сувсизлантиришда эркин сув нефтдан тиндириш билан ажратилади, нефть билан ҳосил бўлган эмульсия эса қуйидаги усуллар билан парчаланади: механик (ультратовуш билан фильтрлаш); термик (қиздириш); электрик (ўзгарувчан ва доимий токнинг электр майдонида ишлов бериш); кимёвий(турли эмульгаторлар ишлов бериш).
Сувсизлантирилган нефтни тузсизлантиришда яна сув билан аралаштирилади, аммо тузсиз эмас, ҳосил бўлган эмульсия кўрсатилган усулларнинг бири билан парчаланади.
Амалиётда кўпинча электр майдонида эмульсия билан ишлов бериб термокимёвий тиндиришни қўллайдилар. Бу турнинг қурилмаси электрли тузсизлантириш номини олган.
Турли нефть конлари, табиий, кимёвий таркиби ва ва товарлик хусусиятига кўра фарқланади. Баъзи турларидан фракцияга қўшимча ишлов бермай детонацион тавсиф билан бензин оладилар,бошқалари суст қотадиган мойлаш мойларининг паст тинадиган компонентларидан иборат.
Нефтнинг жуда муҳим тавсифларидан бири унинг таркибитда олтингугуртли бирикмаларнинг мавжудлигидир. Олтингугуртли ва юқори олтингугуртли нефтни қайта ишлаш кам олтингугуртли қайта ишлашдан тубдан фарқ қилади. Нефтни қайта ишлаш заводлари схемасигаалоҳида технологик жараёнларни киритиб, нефть маҳсулотларидан олтингугуртни тозалашга катта маблағ сарфлаш зарур.
Одатда физик-кимёвий хоссаларига кўра яқин нефтнинг турли турлари саноатда аралаштирилади ва биргаликда қайта ишлашга йўналтирилади. Баъзан НҚИЗ товар-хом ашё омборларида бир ёки иккадан ортиқ оқимдан қайта ишлашга келадиган кам олтингугуртли ва олтингугуртли нефть мустақил схема бўйича қайта ишланади.
Нефтни қайта ишлаш методлари. Нефтни қайта ишлаш методлари бирламчи жараёнлар (атмосфера-вакуумли ҳайдаш- углеводородлар кимёвий айланишларга учрамайди) ва иккиламчи жараёнлар (Нофть таркибидаги табиий углеводородлар тузилмасини ўзгаришга олиб келадиганкимёвий реакциялар бўлиб ўтади).
Атмосфера-вакуумли ҳайдашда қурилмаларда нефтдан унинг таркибий қисмлари кетма-кет ва бир вақтда уларни буғлантириш йўли билан буғларнинг навбатдаги бўлиниши билан фракцияларга ажралади.Нефтнинг фракцияларга ажралиши унинг таркибига турли углеводородларнинг турли ҳароратда қайнатишга асосланган. Дастлаб бензин таркибига кирувчи енгил углеводородлар, сўнг реактив ёқилғининг, оқиш ва техник керосиннинг оғир компонентлари,кейин-яна дизель ва печь-маиший ёқилғи ишлаб чиқиладиган юқори қайнайдиган газойл ишлаб чиқарилади. 350 °С юқори ҳароратда қайнаган нефть фракцияси мазут деб аталади ва физик-кимёвий хусусиятларига кўра товар маҳсулоти, қозонхона ёқилғиси, ёки мойлаш мойлари олиш учун атмосфера-вакуумли қурилманинг вакуумли блоки учун хом ашё сифатида фойдаланади. 500 °С дан юқори ҳароратда қайнаган вакуумли ҳайдашнинг қолдиғи гудрон деб аталади. Бу юқори қовушқоқли маҳсулот, 30-40 °С да совийди, битум ва юқори қовушқоқ мойлар олиш ёки қайта ишлашнинг иккиламчи жараёнлари учун фойдаланилади.
Турли заводларда, аммо турли ҳайдаш қурилмаларида бир ёки ўша нефтьдан товар маҳсулотларининг турли микдорларини оладилар.
Автомобильва трактор парки ўсиши, реактив авиация ривожланиши билан ёқилҳининг микдори ва сифатига талаб бирданига ошди. Шу муносабат билан нефтни деструкгив қайта ишлаш деб ном олган методи кенг тарқалди; оғир нефть фракцияларига таркибига кирадиган йирик углеводород молекуларини парчалаш йўли билан кўпроқ майдароқ , ёқилғи таркибига кирадиган моддалар ҳосил бўлади. Бу Нефтьни чуқурликда қайта ишлашни ошириш ҳисобига нефтдан ажратиладиган оч нефть маҳсулоти миқдорини оширишга имкон беради.
Иккиламчи жараёнларга термик ва каталиктик крекинг (cruck- майдаламоқ, парчаламоқ), риформинг(гидрориформинг, платформинг), пиролиз, кокслаштириш ҳамда алкирлаш, изомеризация ва бошқалар тегишли.