Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti «adabiyotshunoslik nazariyasi»

Yodingni qilay harifi majlis

Fikringni etay ko’ngulga munis.
Uning so’nggi(yettinchi) bandi:
Ey kishvari husn uzra hokim,

Xo’blar bori hazratingda xodim.
Buzdung bu ko’ngulni lojaram mulk –

Vayron bo’lur, o’lsa shoh zolim.
Hijron meni chunki o’lturur zor,

Sen ham madad etmaging ne lozim.
Har nechaki beinoyat o’lub,

Qilding meni begunoh mujrim.
Ummid budurki, yona tengri

Qilsa meni maqdamingg’a azim.
Iqbol kebi turub qoshingda,

Bo’lsam yana xidmatingg’a jozim.
Vaslingda g’azal tafakkur aylab,

Unutg’amen ushbu baytnikim.
Yodingni qilay harifi majlis,

Fikringni etay ko’ngulga munis.

Tarkibband(arabcha so’z, ma’nosi: bandni biriktirish) qofiyalanishi va kompozision tuzilishi jihatidan tarji’bandga o’xshaydi. Faqatgina tarkibbandda aynan takrorlanuvchi bayt bo’lmaydi, balki har bir band oxirida yangi va mustaqil qofiyaga ega bo’lgan vosila bayt ishlatiladi, u go’yo har bandga xulosa yasaydi.

Alisher Navoiy yaratgan birgina tarkibbandning ikki (jami 7 band, har bandi 8 bayt) bandini keltirsak, mulohazalarimiz isbot topadi:
Manga zulm o’ldi falakdinki chu bo’ldung bemor,

Kerak erdiki men o’lsam boshing uzra g’amxor.
Sharbating ezsam edi shirai jonim qo’shubon,

Ichururga qilibon jahd nekim mumkin bor.
Ham g’izo men kerak erdiki tutib ollingda,

Rag’bat aylarga desam erdi muloyim guftor.
Gah boshingni tuzatib, goh ayoqingni yopib,

Evrulub boshinga farzandlig’ aylab izhor.
Gar qazo yetsa qilib ho’y ila olamni qora,

Yoqa yirtib etibon tosh ila ko’ksimni figor.

Navhalar tortibu na’shing ko’tarib egnimga,

Bosh yalang aylabu bexudlug’ etib majnunvor.
Tark etib olam ishin qabring uzra sokin o’lub,

Ko’rsatib elgaki ne nav’ kerak ermish yor.