Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti psixologiya kafedrasi


Download 1.13 Mb.
Pdf ko'rish
bet16/156
Sana26.11.2021
Hajmi1.13 Mb.
#177677
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   156
Bog'liq
pedagogik konfliktologiya

Noto’g’ri.  Bunday  qarashning  ikki  o’ziga  xos  xususiyati  mavjud.  Bir  tomondan 
irodasi  mustahkam  odamlargina  o’z  emosiyalarini  jilovlay  oladidar.  Ikkinchi 
tomondan,  o’zbeklarning  milliy  mentalitetida  o’z  xis-tuyg’ularini  (ular  ijobiy 
bo’ladimi,  yoki  salbiy  bo’ladimi,  baribir)  ko’z-ko’z  qilish,  boshqalarga  ko’rsatish, 
ularni  ro’kach  qilish  uyat  hisoblanadi.  Aslida  konfliktda  o’z  xissiyotlarini  yashirish 
noto’g’ri hisoblanadi. Xis-tuyg’ular turlicha bo’lishi mumkin. Ular ham ijobiy, ham 
salbiy  bo’lishi  mumkin.  Ular  mazmunining  qandayligidan  qat’iy  nazar  o’z 
xissiyotlarini,  ayniqsa  ular  salbiy  bo’lsa,  yashirish,  ularni  ochiq  namoyon  etmaslik, 
ichga solish, ezilib yurish, yomon xissiyotlarning domiga tushib qolish aslida to’g’ri 
emas.  Salbiy  xissiyotlar  inson  sog’lig’ini  ichdan  yemiradi,  ular  sog’liqqa  zarar 
hisoblanadi.  Bunday  xis-tuyg’ularning  chuqurlashib  ketib,  kuchayishi  oqibatida 
depressiv holatlar vujudga kelishi mumkin. Ular esa o’z holida insonni kasalliklarga 
duchor  qilishi,  yoki  uni  ―suisid‖  –  o’z  joniga  qasd  qilish  vaziyatlarga  olib  kelishi 
mumkin. His-tuyg’ularni ifoda etish inson sog’lig’i uchun foydalidir. Bu yerda gap – 
xis  to’ylarni  jilovlash  haqida  emas,  balki  ularni  qanday  ifoda  etish  ustida  ketyapti. 
Salbiy xis-tuyg’ularni ham ifoda etish darkor. Shuningdek, ijobiy xis-tuyg’ularni ham  
ifoda  qilish  usullarini  bilish  darkor.  Xis-tuyg’ularni  ichda  saqlashning  me’yorlari 
mavjud.  Ular,  ya’ni  xissiyotlar  insonga  zarar  keltirmasligi  darkor.  Biroq,  xis-
tuyg’ularni  ifoda  qilish,  agar  ular  salbiy  bo’lsa,    birovlarga  baqirish,  ularni  haqorat 
qilish,  g’azab  otiga  minib  olib,  barchaga  o’zni  qarama-qarshi  qo’yish,  birovlar 
ustidan hukm o’tkazish, do’pposlash, urish, so’kinish, mazah qilish, birovlarni pastga 
urish,  ular  nafsoniyatiga  tegish  degani  emas.  Xis-tuyg’ularni  ifodalashda  ham 
muomala  madaniyati  zarur.  Ammo  shunga  qaramasdan,  o’z  xis-tuyg’ularimizga  erk 
berganimizda birovning nafsoniyatiga tegmaslik, uning xis-tuyg’ulariga hurmat bilan 
munosabatda  bo’lish  zaruriy  talabdir.  Bizni  qiynab  turgan  salbiy  emosiyalarga  erk 


 
 
14 
berganimiz, biz uchun yaxshi holat. Ammo mana shu  salbiy emosiyalarimiz birovga 
tahdid  ekanligi  oldini  olish  va  emosiyalarni  jilovlay  bilish  konfliktlar  yechimidagi 
zaruriy  malakadir.  Ijobiy  emosiyalarni  mustahkamlash,  salbiy  emosiyalardan  ozod 
bo’lish zamonaviy insonni turli ziddiyatlardan asrab qoluvchi xususiyat hisoblanadi. 
Demak, 
his-tuyg’ularni 
jilovlay  bilish  har  qanday  konflikt  vaziyatni 
kuchaytirmaslikning  eng  oson  yo’li  bo’lmay,  balki  muomala  madaniyati 
qonuniyatlarini,  o’z  emosiyalarini  ifoda  etish  uslublarini  bilish  konflikt  vaziyatni 
kuchaytirmaslikning  maqbul  yo’li  hisoblanadi.  Emosiyalarni  ichga  solish  emas, 
ularni ifoda qilish, shuningdek ularni ifoda qilish usullarini bilish zarur. 
Shunday  qilib,  konfliktlar  inson  hayotining  ajralmas  tarkibiy  qismi  bo’lar 

Download 1.13 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   156




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling