Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti umumiy huquqshunoslik

 

 

 

1.1. Amaliy mashg’ulotda ta’lim texnologiyasi 

Mashg’ulot 

vaqti-2 

soat 

Talabalar soni: 25 – 30 nafargacha 

Mashg’ulot shakli 

Bilimlarni  kengaytirish  va  mustahkamlash  buyicha 

seminar mashguloti 

 

Amaliy mashg’ulot 

rejasi 

1. 

Istemolchilarning huquqini himoya qilish tushunchasi. 

2. 

Istemolchilarning  huquqlarini  himoya  qilish  bo`yicha  qonun 

hujjatalri va xalqaro hujjatlar

 

3. 

Istemolchilarning  tovar sifati haqida ma`lumot olish huquqi  va 

sifati  yoki  lozim  darajada  bo`lmagan  tovarlarni  topshirish 

oqibatlari.

 

4. 

Istemolchilarning  huquqilarini  davlat  tomonidan  himoya 

qilinishini  ta`minlash  va  istemolchilarga  sifatsiz  mahsulot 

sotganlik uchun jinoiy javobagarlik 

 

O’quv mashg’ulotining maqsadi:   Istemolchilarning huquqini himoya qilish asoslari va ushbu 

huquq yuzasidan qabul qilinagan qonunlar bilan, yaqindan tanishtirish, 

Pedagogik vazifalar 

 

  Istemolchilarning 

huquqini 

himoya 

qilishning  qonuniy  asoslari  va  shartlari  

bilan tanishtirish; 

 Istemolchilar  va  xizmat  ko`rsatuvchi, 

sotuvchi   

 o`rtasidagi 

 

munosabatlar 

haqida 

tushunchalar berish; 

 Istemolchilarning  huquqini  himoya  qilish 

to`g`risidagi qonun  hujjatlari  va xalqaro 

hujjatlarni  mazmuni  bilan  yaqindan 

tanishtirish. 

 

 

  

 

O’quv faoliyati natijalari: 

 Istemolchilarning 

huquqini 

himoya 

qilish 

tushunchasi  haqidagi  fikr  mulohazalarni  aytib 

beradi; 

 

 Istemolchilarning  huquqini  himoya  qilishning 

qonuniy asoslari haqida gapirib beradi; 

 

 Istemolchilarning    tovar  sifati  haqida  ma`lumot 

olish huquqi borligi, agar tovar sifati lozim darajada 

bo`lmaganda uni  qaytarish    mumkinligi tushuntirib 

beradi 

 Istemolchilarning  huquqlarini  davlat  tomonidan 

himoya qilinishini  qonuniy shartlari haqida gapirib 

beradi. 

Ta’lim berish usullari 

suhbat,  tushuntirish, tezkor so’rov,   

Ta’lim berish shakllari 

Ommaviy, guruhlarda ishlash  

Ta’lim berish vositalari 

O’quv  qo’llanma,  proyektor,  markerlar,  o’quv 

topshiriqlari 

Ta’lim berish sharoiti 

Texnik  ta’minlangan,  gurhlarda  ishlash  uchun 

mo’ljallangan auditoriya 

Monitoring va baholash 

Og’zaki nazorat: savol-javob  

4-Мавзу 

Istemolchilarning huquqini himoya qilish asoslari 

 

299

“Istemolchilarning huquqini himoya qilish asoslari” mavzusi bo’yicha amaliy 

mashg’ulotning texnologik xaritasi 

Ish 

bosqichlari va 

vaqti 

Faoliyat mazmuni 

Ta’lim beruvchi 

Ta’lim oluvchilar 

Tayyorlov 

bosqichi 

Mavzuni  aniqlaydi,  ta’limiy  maqsadni  belgilaydi 

va kutilayotgan natijalarni shakllantiradi. 

Mavzu  bo’yicha  tayanch  konspektlar  ishlab 

chiqadi. 

Belgilangan  ta’limiy 

maqsadlarga  erishishni 

ta’minlovchi o’quv  topshiriqlarini ishlab chiqadi.  

Kichik  guruhlarda  samarali  faoliyatni  ta’minlash 

uchun  yozma  yo’riqnomalarni  tayyorlaydi  (1-

ilova). 

Yekspert  guruhlar  faoliyat    natijalarini    baholash 

mezonlarini ishlab chiqadi (2-ilova). 

 

 

 

 

 

1. O’quv 

mashg’ulotiga 

kirish bosqichi 

      (10  daqiqa) 

1.1.  Mashg’ulot  mavzusi,  uning  maqsadi  va 

kutilayotgan  natijalarini  e’lon  kiladi,  ularning 

ahamiyatliligi va dolzarbligini asoslaydi. 

1.2.  Mavzu  bo’yicha  asosiy  tushunchalarga  ta’rif 

berishni  taklif  qiladi  va  shu  asosda  tezkor-so’rov 

o’tkazib  talabalar  bilimlarini  faollashtiradi  (3-

ilova). 

 1.3. 

Faoliyat 

kichik 

guruhlarda 

o’quv 

topshiriqlarini  bajarish  orqali  amalga  oshirilishini 

e’lon qiladi (2-ilova).  

1.4.  Qo’shimcha  ma’lumotlar  aks  etgan  tayanch 

konspektlarni tarqatadi. 

1.5. 

Ekspert 

guruhlar 

faoliyati 

natijalarini  

baholash mezonlarini e’lon qiladi. 

Tinglaydilar. 

 

 

 

Savolni muhokama 

qilib, ularga javob 

beradi. 

 

 

2. Asosiy 

bosqich 

(60 daqiqa) 

 

 

 

Guruhlarda  ishni  tashkil  kiladi.  (matnni  o’rganib, 

muhokama kilishga 

vaqt

 beradi). 

2.3.  Doira  shaklini  olgan  talabalar  1-stol, 

uchburchak 

shaklini 

olganlar 

2-stol 

va 

to’rtburchak  olganlar  3-stol  atrofiga  o’tirishlarini 

aytadi.  Har  xil  guruhlardan  to’plangan  talabalar 

o’z  savollarini  boshqa  talabalarga  yoritishini 

tushuntiradi. O’zaro o’rgatish jarayoni boshlanadi. 

Talabalar  faoliyatini  kuzatadi,  ularni  yo’naltiradi, 

maslahatlar beradi.  

2.4.  Talabalarni  o’zlarini  dastlabki  joylariga,  stol 

atrofiga kelib o’tirishlarini aytadi.  

2.5.  Taqdimot  boshlanishini  e’lon  qiladi.  Har  bir 

guruhdan  3  nafardan  talaba  chiqib,  faoliyat 

natijalarini  taqdim  qilishlarini  aytadi.  Taqdimot 

uchun  xar  bir  guruhga  8  daqiqadan  vaqt  ajratadi.  

Yo’naltiruvchi, maslahatchi sifatida ishtirok etadi. 

Javoblarni aniqlashtiradi, to’ldiradi, izoh beradi va 

tuzatishlar kiritadi. 

2.6.  Har  bir  gurux  taqdimoti  oxirida  ekspert 

savollari bo’yicha xulosalar qiladi. 

Kichik guruhlarga 

bo’linadilar.  

 

 

 

 

Topshiriq bo’yicha 

faoliyat boshlaydilar. 

Matnlarini o’qib, 

savollarga javob topadi. 

Ma’lumotni muhokama 

kilib, fikr almashib,  

sistemalashtiradi.  

Format 

kog’oziga 

sxema tarzida tushiradi,  

taqdimot uchun  

materiallar 

tayyorlaydilar.  

 

 

 

 

 

Faoliyat natijasini 

 

300

taqdimot qiladilar. 

 

 

3–Yakuniy 

bosqich 

(15 daqiqa) 

3.1.Mavzu yuzasidan umumiy xulosalar qiladi.  

3.2.O’quv  mashg’ulotini  natijalarini  sharhlaydi, 

guruhlar faoliyati bahosini e’lon qiladi. 

3.3.  Mustaqil  ishlashlari  uchun  vazifa  beradi:  (1) 

amaliy  mashg’ulotga  tayyorlanib  kelish;  (2) 

nazorat  savollariga  og’zaki  javob  berish  (4-ilova) 

(6-ilova).  

Tinglaydilar. 

 

 

1-ilova 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2-ilova 

Guruhlar faoliyatini baholash mezonlari 

 

Guruhlar  

Ma’lumotning 

to’liqligi 

 

(1,0) 

Ma’lumot 

mazmunining 

aniq tushuntirilshi 

(0,5) 

Taqdimotning 

ko’rgazmali 

berilishi  

(0,5) 

Umumiy ball 

 

1-guruh 

 

 

 

 

2-guruh 

 

 

 

 

3-guruh 

 

 

 

 

4-guruh 

 

 

 

 

 

Guruhlar faoliyati natijalarining umumiy bahosi 

Guruh 

 

O’zaro baholash natijalari 

Jami  

 

1 

2 

3 

4 

 

1 

* 

 

 

 

 

 

2 

 

* 

 

 

 

 

3 

 

 

* 

 

 

 

4 

 

 

 

* 

 

 

 

3-ilova 

 

 

4-ilova 

Guruhlarda ishlash qoidasi 

Sherigingizni diqqat bilan tinglang. 

Guruh ishlarida o’zaro faol ishtirok eting, berilgan topshiriqlarga mas’uliyat bilan 

yondashing. 

Agar yordam kerak bo’lsa, albatta murojaat qiling. 

Agar sizdan yordam so’rashsa, albatta yordam bering. 

Guruhlar faoliyatining natijalarini baholashda hamma ishtirok etishi shart. 

Aniq tushunmog’imiz lozim: 

  Boshqalarga o’rgatish orqali o’zimiz o’rganamiz; 

Biz bitta kemadamiz: yoki birgalikda suzib chiqamiz, yoki birgalikda cho’kib ketamiz

 

 

 

301

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. 

Istemolchilarning huquqini himoya qilishni 

o’rganishning ahamiyati. 

  

2. 

Istemolchilarning huquqini himoya qilish bo`yicha  huquqiy hujjatlarning roli.

 

 

3.Sifati yoki xususiyati lozim darajada bo`lmagan tovarni topshirishning oqibatlari .  

5-ilova 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

6-ilova 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Тезкор сўров учун савол ва топшириқлар: 

1.Istemolchi kim? 

2. Istemolchilarning huquqini  qanday himoya qilinadi? 

3. Istemolchilarning huquqini himoya qilish bo`yicha qanday  qonun hujjatlari qabul 

qilingan? 

4. Istemolchilarning huquqini himoya qilish bo`yicha xalqaro huquqiy hujjatlarni sanab 

o`ting? 

5. Istemolchilarning huquqilarini davlat tomonidan taminlash deganda nimani  

tushunasiz?   

 

1-bosqich: 

Mustakil ish. 

Mustakil 

o’rganishlari uchun  

guruh ichida o’quv 

materialini 

taqsimlash. 

 

2-bosqich: Ekspertlar 

uchrashuvi. Ekspert 

guruhlarida o’quv 

materialini hamkorlikda 

o’rganib chiqish va 

o’zgalarni o’rgatishga 

tayyorlanish. 

 

3-bosqich: O’zaro bir-

birini o’rgatish. 

O’zaro o’rgatish, 

egallangan bilimlarni 

o’zaro nazorat qilish 

va baholash 

. 

 

Ekspert varag’i №1 

Istemolchilarning huquqini himoya qilishni o`rganishni ahamiyati

. 

 

1.Istemolchilar va sotuvchilar o`rtasidagi munosabatlarni  yoritish. 

2.Tovarlarni sifatli ekanligini aniqlashni mohiyati. 

 

302

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Nazorat uchun savol va topshiriqlar: 

 

 

1.  Istemolchilarning huquqini himoya qilish deganda nimani tushunasiz? 

2.  Tovar to`g`risidagi ma`lumotlar nimalar bo`lishi mumkin? 

3.  Istemolchilarning huquqini himoya qilish to`g`risidagi qonun  qachon qabul qilingan? 

4.  Istemolchining sotib olayotgan tovar sifatini tekshirish huquqi deganda nimani tushunasiz? 

5.  Istemolchilarning huquqilarini davlat tomonidan taminlash deganda nimani  tushunasiz?   

6.  Mahalliy davlat hokimiyat organlari tomonidan Istemolchilarning huquqini himoya qilish 

qanday amalga oshiriladi? 

7.  Istemolchiga sifatsiz mahsulot sotganlik uchun javobgarlik haqida gapirib bering? 

8.  Istemolchining maqbul tovarni almashtirib olish huquqi qanday ta`minlanadi? 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ekspert varag’i №1 

Istemolchilarning huquqlarini davlat tomonidan himoya  qilishning xususiyatlari 

1.Istemolchilarning istemolchi sifatidagi huquqlarini sanab bering. 

2.  Istemolchining  sotib  olayotgan  tovar  sifatini  tekshirish  huquqi  deganda 

nimani tushunasiz  

 

303

 

AMALIY MAShG’ULOTLAR 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.1. Amaliy mashg’ulotda ta’lim texnologiyasi 

Mashg’ulot 

vaqti-2 

soat 

Talabalar soni: 25 – 30 nafargacha 

Mashg’ulot shakli 

Bilimlarni  kengaytirish  va  mustahkamlash  buyicha 

seminar mashguloti 

 

Amaliy mashg’ulot 

rejasi 

1.  Mexnat xukuki tushunchasi, subyektlar, prinsiplari va 

manbalari. 

2.  Axolini ish bilan ta’minlash . Muxnat shartnomasini 

tuzish va bekor kilish asoslari.  

3.  Mexnat intizomi va mexnaye muxofazasi. Mexnat 

nizolarini xal kilish tartibi. 

4.  Mexnat xukukida ish vakti, dam olish vakti, va ta’til. 

 

O’quv mashg’ulotining maqsadi Muxnat xukuki tushunchalari,ularning kelib chikishi xakidagi 

nazariy bilimlarni chukurlashtirish va mustaxkamlash .   

Pedagogik vazifalar: 

 

Mexnat 

xukuki 

tushunchasi 

, 

subyektlari  ,  prinsiplari  va  manbalari 

xakidagi bilimlarni mustaxkamlash

; 

 Axolini  ish  bilan  ta’minlash,  mexnat 

shartnomasini  tuzish  va  bekor  kilish 

tugrisidagi fikrlarni kengaytirish ; 

 Mexnat  intizomi  va  mexnat  muxofazasi 

ularning uziga xos xususiyatlarini tushunish 

va ularni urganish; 

 Mexnat  xukukida  ish  vakti,  dam  olish 

vakti, va ta’til.   

O’quv faoliyati natijalari: 

 Mexnat 

xukuki 

tushunchasi, 

subyektlari, 

prinsiplari  va  manbalari  xakidagi  muloxazalarni 

aytib beradi;  

 Axolini 

ish 

bilan 

taminlash, 

mexnat 

shartnomasini  tuzish  va  bekor  kilish  asoslari 

xakidagi  nazariyalar  bilan  yakindan  tanishishi  va 

ular tugrisidagi fikrlarnt gapirib beradi; 

 Mexnat  intizomi  va  muxnat  muxofazasi,  mexnat 

nizolarini  xal  kilish  tartibi,  ularning  uziga  xos 

xususiyatlarini  tushinish  va  ularni  urganishning 

amaliy axamiyatini tushuntiradi; 

 Mexnat  xukukida  ish  vakti,  dam  olish  vakti,  va 

ta’til  xakidagi  tasavvurlarni  kengaytirish  xakidagi 

fikrlarni izoxlaydi. 

Ta’lim berish usullari 

suhbat,  tushuntirish, tezkor so’rov,   

Ta’lim berish shakllari 

Ommaviy, guruhlarda ishlash  

Ta’lim berish vositalari 

O’quv  qo’llanma,  proyektor,  markerlar,  o’quv 

topshiriqlari 

Ta’lim berish sharoiti 

Texnik  ta’minlangan,  gurhlarda  ishlash  uchun 

mo’ljallangan auditoriya 

Monitoring va baholash 

Og’zaki nazorat: savol-javob  

5-Mavzu 

               Mexnat xukuki asoslari 

 

 

304

“Mexnat xukuki asoslari” mavzusi bo’yicha amaliy mashg’ulotning texnologik xaritasi 

Ish 

bosqichlari va 

vaqti 

Faoliyat mazmuni 

Ta’lim beruvchi 

Ta’lim oluvchilar 

Tayyorlov 

bosqichi 

Mavzuni  aniqlaydi,  ta’limiy  maqsadni  belgilaydi 

va kutilayotgan natijalarni shakllantiradi. 

Mavzu  bo’yicha  tayanch  konspektlar  ishlab 

chiqadi. 

Belgilangan  ta’limiy 

maqsadlarga  erishishni 

ta’minlovchi o’quv  topshiriqlarini ishlab chiqadi.  

Kichik  guruhlarda  samarali  faoliyatni  ta’minlash 

uchun  yozma  yo’riqnomalarni  tayyorlaydi  (1-

ilova). 

Yekspert  guruhlar  faoliyat    natijalarini    baholash 

mezonlarini ishlab chiqadi (2-ilova). 

 

 

 

 

 

1. O’quv 

mashg’ulotiga 

kirish bosqichi 

      (10  daqiqa) 

1.1.  Mashg’ulot  mavzusi,  uning  maqsadi  va 

kutilayotgan  natijalarini  e’lon  kiladi,  ularning 

ahamiyatliligi va dolzarbligini asoslaydi. 

1.2.  Mavzu  bo’yicha  asosiy  tushunchalarga  ta’rif 

berishni  taklif  qiladi  va  shu  asosda  tezkor-so’rov 

o’tkazib  talabalar  bilimlarini  faollashtiradi  (3-

ilova). 

 1.3. 

Faoliyat 

kichik 

guruhlarda 

o’quv 

topshiriqlarini  bajarish  orqali  amalga  oshirilishini 

e’lon qiladi (2-ilova).  

1.4.  Qo’shimcha  ma’lumotlar  aks  etgan  tayanch 

konspektlarni tarqatadi. 

1.5. 

Ekspert 

guruhlar 

faoliyati 

natijalarini  

baholash mezonlarini e’lon qiladi. 

Tinglaydilar. 

 

 

 

Savolni muhokama 

qilib, ularga javob 

beradi. 

 

 

2. Asosiy 

bosqich 

(60 daqiqa) 

 

 

 

Guruhlarda  ishni  tashkil  kiladi.  (matnni  o’rganib, 

muhokama kilishga 

vaqt

 beradi). 

2.3.  Doira  shaklini  olgan  talabalar  1-stol, 

uchburchak 

shaklini 

olganlar 

2-stol 

va 

to’rtburchak  olganlar  3-stol  atrofiga  o’tirishlarini 

aytadi.  Har  xil  guruhlardan  to’plangan  talabalar 

o’z  savollarini  boshqa  talabalarga  yoritishini 

tushuntiradi. O’zaro o’rgatish jarayoni boshlanadi. 

Talabalar  faoliyatini  kuzatadi,  ularni  yo’naltiradi, 

maslahatlar beradi.  

2.4.  Talabalarni  o’zlarini  dastlabki  joylariga,  stol 

atrofiga kelib o’tirishlarini aytadi.  

2.5.  Taqdimot  boshlanishini  e’lon  qiladi.  Har  bir 

guruhdan  3  nafardan  talaba  chiqib,  faoliyat 

natijalarini  taqdim  qilishlarini  aytadi.  Taqdimot 

uchun  xar  bir  guruhga  8  daqiqadan  vaqt  ajratadi.  

Yo’naltiruvchi, maslahatchi sifatida ishtirok etadi. 

Javoblarni aniqlashtiradi, to’ldiradi, izoh beradi va 

tuzatishlar kiritadi. 

2.6.  Har  bir  gurux  taqdimoti  oxirida  ekspert 

savollari bo’yicha xulosalar qiladi. 

Kichik guruhlarga 

bo’linadilar.  

 

 

 

 

Topshiriq bo’yicha 

faoliyat boshlaydilar. 

Matnlarini o’qib, 

savollarga javob topadi. 

Ma’lumotni muhokama 

kilib, fikr almashib,  

sistemalashtiradi.  

Format 

kog’oziga 

sxema tarzida tushiradi,  

taqdimot uchun  

materiallar 

tayyorlaydilar.  

 

 

 

 

 

Faoliyat natijasini 

taqdimot qiladilar. 

 

305

 

 

3–Yakuniy 

bosqich 

(15 daqiqa) 

3.1.Mavzu yuzasidan umumiy xulosalar qiladi.  

3.2.O’quv  mashg’ulotini  natijalarini  sharhlaydi, 

guruhlar faoliyati bahosini e’lon qiladi. 

3.3.  Mustaqil  ishlashlari  uchun  vazifa  beradi:  (1) 

amaliy  mashg’ulotga  tayyorlanib  kelish;  (2) 

nazorat  savollariga  og’zaki  javob  berish  (4-ilova) 

(6-ilova).  

Tinglaydilar. 

 

 

1-ilova 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2-ilova 

Guruhlar faoliyatini baholash mezonlari 

 

Guruhlar  

Ma’lumotning 

to’liqligi 

 

(1,0) 

Ma’lumot 

mazmunining 

aniq tushuntirilshi 

(0,5) 

Taqdimotning 

ko’rgazmali 

berilishi  

(0,5) 

Umumiy ball 

 

1-guruh 

 

 

 

 

2-guruh 

 

 

 

 

3-guruh 

 

 

 

 

4-guruh