Alisher navoiy nomidagi toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti o‘zbek tili va adabiyotini o‘qitish fakulteti

14-§. DUNYO TILLARINING TIPOLOGIK TASNIFI 
 
Reja: 
1.Tillarni tasniflash mezonlari. 
2. Tillarning morfologik tasnifi. 
3. Tillarning geneologik tasnifi. 
Asosiy tushunchalar: nostratik nazariya, morfologik tasnif, agglyutinatsiya, 
agglyutinativ tillar, flektiv tillar, qardosh tillar, til oilasi, turkiy tillar oilasi, hind- 
yevropa tillari oilasi, xom-som tillari oilasi, ugor-fin tillari oilasi, kavkaz tillari 
oilasi, xitoy-tibet tillari oilasi, dravid tillari oilasi, indonez tillari oilasi. 
Yer yuzida tillar ko‘p. Olimlarning hisob-kitobiga ko‘ra ularning miqdori 
3000 dan ortiq (yangi manbalarga ko‘ra 5000ga yaqin). 200ta tilda – 1mlndan 
ortiq, 70ta tilning har birida – 5 mlndan ortiq, 13ta tilning har birida – 50 mlndan 
ortiq, qolgan tillarning har birida 1 mlndan ortiq aholi so‘zlashadi. Tillarning 
barchasi insonlar o‘rtasidagi aloqa aralashuvni ta’minlash vazifasini bajaradi. 
Har bir til asrlar davomida rivojlanib, boyib boradi. Jamiyatdan uzilgan, 
insonlarning o‘zaro aloqasiga xizmat qilmaydigan til o‘lik tildir. Demak, til 
jamiyatga, ya’ni odamlarning o‘zaro munosabatga kirishuviga xizmat qiladi, 
shuning uchun ijtimoiy hodisa sanaladi.  
Dunyo tillari turli tamoyillar asosida tasnif qilinadi. Tasniflashda 
morfologik, tipologik, geneologik tamoyillar asosida yondashiladi. 
Dunyo tillari morfolik tamoyilga asosan to‘rt guruhga ajratiladi: 
agglyutinativ, flektiv, amorf, polisintetik tillar. Turkiy tillar, yapon tili 
agglyutinativ hisoblansa, rus, arab tillari flektiv tillar guruhiga kiradi. 
Tillarni guruhlarga ajratishda bir qancha mezonlar mavjud: so‘zlar
tartibi yoki tarixi asos qilib olinishi mumkin. Biz ikki narsani oldindan 
belgilab olishimiz kerak. Avvalo, tillar qiyosida ikki til elementlari o‘zaro