Alisher navoiy nomidagi toshkent davlat

tiv yo‘nalish, bilish jarayoni, deyish mumkin.
O‘quvchilarga yilqilarning hikoyada qo‘llanilgan turlari haqi-
da ma’lumot berilgach, ularning e’tibori Joning so‘zlariga tayanib, 
yovvoyi otlarning xususiyatlarini ochishga qaratiladi. Ularning 
o‘ziga xos jihatlarini o‘quvchilar hikoya matnidan kelib chiqib ay-
tadilar, albatta. O‘qituvchi: «Hamon yovvoyi otlardan hech qanday 
foyda yo‘q ekan, Jo nima uchun bu otni tutishga ishqiboz bo‘lib 
qoldi?» degan savolni o‘rtaga tashlashi mumkin. Bu savolga javob 
berishda o‘quvchilar Joning oddiygina kambag‘al galachi ekani, 
osongina boyib ketish haqidagi xom xayollari borligi va Qora 
yo‘rg‘a unga baxt keltirishiga ishnonishini ma’lum qiladilar.
«Yovvoyi yo‘rg‘aning fermerlarning qo‘lga o‘rgatilgan bay-
tallarini ergashtirib ketishining sababi nimada deb o‘ylaysiz?» 
savoli o‘quvchilarni anchagina o‘ylantirishi mumkin. Chunki 
hikoyada unga tayyor javob aytilmagan. Hikoyadagi: «Toy baytal-
larni gir aylanib, ularga homiylik qilar, ayni vaqtda hech qayoq-
qa ketgani qo‘ymasdi», «Shunda, birdan qora toychoqning qahri 
keldi» jumlalaridan ham ko‘rinib turibdiki, yovvoyi yo‘rg‘ada 
hokimlik tuyg‘usi bor. Bu tuyg‘u egasi hamisha atrofiga o‘ziga 
bo‘ysunadiganlarni to‘plashni yoqtiradi. Bundaylar yolg‘izlikni 
xushlamaydi. Qolaversa, xonakilashtirilgan baytallar yuvosh, ye-
tovga yuradigan jonivorlar bo‘lgani uchun ham yo‘rg‘aning iroda-
siga osongina bo‘ysungan bo‘lsalar kerak. Yovvoyi yilqilar gala 
bo‘lib yashashgan va bitta kuchli ayg‘ir o‘ziga bo‘ysunadigan bir 
qancha baytallarni bir uyurga birlashtirib, ularni boshqargan va 
boshqa ayg‘irlarni yaqinlatmagan.
O‘quvchilarning diqqati hikoya matnidagi: «Ko‘zimga yo‘rg‘a 
otlarning oti, dashtlarda chopib yurgan jamiki otlarning sarasi 
105
O‘zbek tilining izohli lug‘ati. 5 jildlik. 4-j. – T.: O‘zbekiston milliy ensiklope-
diyasi, 2006. 1-j. 144-b.
106
O‘sha asar, 245-b.
107
O‘sha asar, 60-b.

---

217
bo‘lib ko‘rindi, shunday noyob jonivorni nobud qilib, bir to‘da 
masalliqqa aylantirishga ko‘nglim bormadi», «…men uning gap-
laridan zavq oldim, zo‘r quvonch bilan qora yo‘rg‘aning chiroyi 
va qudrati haqida xayol surib qoldim. Yo‘q, qandaydir bir bay-
talni deb shunday yo‘rg‘aning yaltiroq terisiga dog‘ tushirgim 
kelmadi!» tarzidagi tasvirlarga qaratiladi. Ushbu fikrlar egasining 
boshqalarga o‘xshamaydigan odamligi ko‘rinib turibdi. Bu yigit, 
garchi ov ishqibozi bo‘lsada, moddiy manfaatdan ko‘ra ma’naviy 
zavqni, yo‘rg‘aning xatti-harakatlaridan, uning o‘zini tutishi, bay-
tallarni bilgichlik bilan boshqarishini kuzatishdan olinadigan ruhiy 
lazzatni ustun qo‘yadi Affektiv yo‘nalish. O‘quvchilar hikoya 
matni ustida ishlash mobaynida ovchi yigitga xos bo‘lgan mana 
shu fazilatlarni ilg‘ay bilsalar, o‘qituvchi shunga erisha olsa, ada-
biy ta’lim maqsadiga yaqinlashilgan, ya’ni o‘quvchilar insonni 
anglashga o‘rganib borayotgan bo‘ladilar. Ayg‘irni ovlash ja-
rayoni tasvirlariga asoslangan holda Jo bilan yo‘rg‘ani taqqoslash 
topshirig‘i ham o‘quvchilarning bu boradagi fikrlashini davom et-
tirishga qaratilgan. O‘quvchilar avval ayg‘irga xos sifatlarni matn-
dan topadilar. Ular hikoyadan, taxminan: «Qop-qora yolli, ko‘k 
ko‘z ulkan qora ot butun o‘lka bo‘ylab zo‘ravonlarcha kun kechir-
di, turli-tuman joylardan baytal haydab kelib, ...galasini kam de-
ganda yigirma boshga yetkazdi… Yovvoyi yo‘rg‘a galani shunday 
ishtiyoq hamda rashk bilan qo‘riqladi... Yo‘rg‘alaganda oyog‘i 
umuman adashmaydi... Uning epchilligi, yo‘rg‘asi, chayir tabiati...