Alisher navoiy nomidagi

“Skimming” metodi 
“Scanning” metodi 
Ta’rif 
Tez o‘qish uchun usul. 
O‘quvchi maqolani uning 
umumiy 
g‘oyasini olish 
uchun o‘qiydi. 
O‘quvchi hujjatda muayyan 
matn yoki so‘zni qidirishga 
harakat qiladigan usul 
Talab 
Matnni tezda ko‘rib chiqish 
imkoniyati. 
O‘qish 
jarayonida 
emas, 
balki 
nimani 
anglatishini 
tushunish qobiliyati 
Tez 
topish 
qobiliyati, 
tarmoqlardan 
foydalanish 
ma'lum 
bir 
ma'lumotni 
izlashda 
samarali 
bo‘lishi 
mumkin, 
Kalit 
so‘zlarga 
e'tibor beriladi 
Maqsad 
Umuman, 
maqolaning 
umumiy g‘oyasini olish, 
matn 
bilan 
tanishishdan 
avval u haqida umumiy 
ma’lumot olinadi.
Umuman, ro‘yxatdagi telefon 
raqamini 
izlash, 
matndagi 
alohida signal so‘zni toppish. 
Boshqaruv 
Sarlavhani 
diqqat 
bilan 
o‘qish, birinchi paragraf va 
kirishni diqqat bilan o‘qish 
kerak, har bir xatboshidagi 
birinchi jumlani o‘qishga 
e'tibor berish. 
Sarlavha 
va 
pastki 
sarlavhalar o‘qilishi kerak
Rasmlar, 
jadvallar 
yoki 
grafikalar e'tiborga olinishi 
kerak. 
Kursiv va qalin harflar yoki 
so‘zlar farqlanishi kerak.
O‘quvchi hujjatda qidirilishi 
kerak 
bo‘lgan 
aniq 
ma'lumotlardan 
xabardor 
bo‘lishi kerak 
Agar 
siz 
qo‘ng‘iroqni 
qidirayotgan 
bo‘lsangiz, 
javoblarni 
topish 
uchun 
ishlatilishi kerak, keyin faqat 
raqamlarni izlash kerak 
Sarlavhalar 
kerakli 
ma'lumotlarning joylashuvini 
taklif qilishda foydali bo‘lishi 
mumkin. 

---

29 
Xulosani 
tushunishda 
qisqacha 
xatboshi 
muhimdir 
o‘qish jarayonida ehtiyotkorlik 
bilan o‘qish va o‘tish qismlari 
bilan ishlash 
Umuman dars jarayonida “Skimming” metodi quyidagi savollar bilan 
ishlaydi: Matnning asosiy g‘oyasini tezda qanday qilib aniqlay olasiz? Matnni 
qachon va qanday qilib ko‘rib chiqishingiz mumkin? Ushbu darsda talabalar 
darslikdagi muayyan matnlar bilan yoki gazeta va jurnallarning dastlabki sahifasi 
bilan “Skimming” bo‘yicha o‘qish ko‘nikmalarini o‘rganadilar va bu 
ko‘nikmalarni qanday ishlatish kerakligini tushunadilar.
“Skimming” matnning asosiy g‘oyalarini birinchi, oxirgi paragraflar va 
mavzular jumlalarini o‘qib, sahifadagi boshqa tafsilotlarga, masalan, sarlavha, 
qalin turdagi yoki kursiv, fotosuratlar va boshqalarga qaratadi. “Scanning” sahifani 
pastga va atrofida ma'lum ma'lumotlarni topish uchun muhim so‘zlarni, dalillarni 
yoki iboralarni tez va samarali ravishda qidirishda muhim hisoblanadi. 
Masalan, barcha talabalarga tegishli matnning nusxasini bering va “Matn 
nima haqida” so‘rovi bilan savol berishni boshlang. To‘g‘ridan-to‘g‘ri talabalar 
javoblarni topish uchun maqolani ko‘rib chiqishlari, javoblarini yozib olishlari va 
tugatilganda qo‘llarini ko‘tarishlari kerak. Boshqa besh savol uchun jarayonni 
takrorlang. (Agar so‘ralsa, raqobat elementini qo‘shing, zarur bo‘lsa, tez va to‘g‘ri 
bo‘lgan o‘quvchilarga maktab materiallari kabi kichik sovrinlarni bering). Barcha 
talabalar barcha vazifalarni bajarib bo‘lgach, javoblarni ko‘rib chiqing.