Alkadiyenlar

Tabiiy kauchuk. Tabiiy kauchuk geveya, gvayulla, ko‘ksag‘iz, tog‘sag‘iz va boshqa kauchukli o‘simliklarning sutsimon shirasi (lateksi) dan olinadigan yuqori molekulyar elastik moddadir. Janubiy Amerika hindlari bu sutsimon
ataganlar. Keyinchalik bu moddaning xossalarini o‘rgangan fransuz olimlari unga kauchuk deb nom berdilar.
Qator tropik mamlakatlarda kauchuk hozir ham ko‘p miqdorda geveya daraxtidan olinadi.
Tabiiy kauchuk molekulyar massasi turlicha (50000dan 3 000 000gacha) bo‘lganpolimergomologlararalashmasibo‘lib,
uningasosiyqisminimolekulyarmassasibirmilliondankattaroqbodganfraksiyalart
ashkilqiladi.
Rentgen struktur tahlil usuli yordamida olib borilgan tadqiqotlar tabiiy kauchukni stereoregulyar sis-1,4-poliizopren tuzilishiga (ya’ni, metilen guruhlari qo‘shbog‘ga nisbatan bir tomonda joylashgan) ega ekanligini ko‘rsatdi. Shunday qilib, tabiiy kauchukning chiziqsimon makromolekulalari minglab izopren qoldiqlari (zvenolari) dan tuzilgan:
shirani kaochou («kao»-daraxt, «chou»-yig‘lash), ya’ni daraxt ko‘z yoshi deb
/ \ / \ / \
HC H HC H HC H
\
3
-3'
-3'
sis-1,4-poliizopren (tabiiykauchuk)
Foydalanilgan adabiyotlar
1. R.A. Shoymardonov, M.Y. Ergashov. Organikkimyo. - Toshkent: “Muharrir” nashriyoti, 2013. 504 b.
2. tocynoe ff., Typo6wonoe C.M., Kodupoe X.3., HxpoMoe A., KapuMoe A. y. OpeanuK KUMenum 6ownamun acocnapu. TowKeum, 2006. -290 6.
3. Sobirov Z. Organik kimyo. Toshkent, 2005. - 403 6.
4. Alovitdinov A.B., Ismatullaeva M.G., Xolmuradov N.A. Organik kimyo, T.; O’qituvchi, NMIU, 2005.-416 6.
5. tonycoe P.to.OpeanuK KuMe. T.: Y36eKucmon, 1995. -328
6.
6.Shohidoyatov H.M., H.O’. Xojaniyozov., H.S. Tojimuxamedov. Organik kimyo.-T.: «Fan va texnologiya», 2014. 800 b.
7.Garey Francis.A.Ogaik chemistry /INTERNATIONA EDITION Copright@ 2000. 547 dc21.WWW mhhe;com.