Амалий машғулотлар ишланмалари 1-Амалий машғулот
Download 56.54 Kb.
|
amal (3)
Моддаларнинг кичик доирада (биологик)-? ва катта (геологик)-? доирада айланишлари ажратилади. Планетамизда тирик моддаларнинг 5 та асосий функцияси ажратилади: 1. Энергетик - 2. Газли (газ алмашиниши) - 3. Концентрациялаш, жамғариш - 4. Оксидланиш-қайтарилиш - 5. Деструктурали (парчаловчи) (органик моддаларнинг парчаланиши) – Уй вазифаси Экологик тизимлар мавзусини ўқиб келиш. 3-Амалий машғулот Мавзу:Экологик омиллар: Абиотик, биотик ва антропоген омиллар. Яшаш муҳитининг организмларга тўғридан – тўғри таъсир этувчи элементлари экологик омиллар деб аталади. Қуйидаги омилларга таъриф беринг ва қай тарзда организмларга таъсир ўтқазишини тушунтиринг: I. Абиотик (жонсиз табиатнинг таъсиридаги) омилларга қуйидагилар киради: 1) Иқлим омили - 2) Эдафик - тупроқ омили- 3) Релъеф – орографик омил – II.Биотик омиллар- III.Антропоген омиллар- Қуйидаги жадвални тўлдиринг:
Уй вазифаси: Атроф-муҳит омлларининг инсон организмига таъсири. 4- Амалий машғулот Мавзу: Атроф-муҳит омилларининг инсон организмига таъсири. Экологик чидамлилик ва валентлик. Эволютсия жараёнида организмларнинг экологик омилларга аниқ бир миқдор чегарасида мослашув қобилияти шаклланади. Организмларнинг бу хусусияти экологик чидамлилик деб аталади. Экологик омиллар диапозони қанчалик кенг бўлса, унда яшайдиган организмларнинг экологик чидамлилиги шунча катта бўлади. Мисол тариқасида тахминий ҳароратда қуруқлик ва сувдаги фаол ҳаёт диапазонини қараб чиқамиз Ердаги ҳаётнинг ҳарорат диапазони (В.А.Радкевич, 1977).
Жадвални таҳлил қилинг. Экологик спектри нима- Экологик омилларнинг (минтақавийлиги)- Экологик омилларнинг «ҳаёт фаолияти омили» координатларидаги минтақавийлиги- Экологик оптимум – бирон бир туркум бошқа бир туркумларга нисбатан афзалликларга эга бўлган шароитдир. Лимитланган (чекланган) омиллар- Лимитланган омиллар деб, толерантлик оралиғи миқдорига жуда яқинлашган ёки улардан ошиб кетишга айтилади. Уй вазифаси. Қишлоқ ҳўжалик экологияси мавзусини ўқиб келиш. 5 -амалий машғулот Мавзу:Қишлоқ ҳўжалик экологияси. Таянч иборалар: экстенсив,интенсив, дизенфекциялаш, пестицид, гербицид, саноат, маиший, ДДТ, ДДЕ, РЭМ. Қишлоқ хўжалиги иккита асосий тармоққа бўлинади: Улар: Қуйидаги саволларга жавоб беринг: Қишлоқ хўжалик экологияси ҳақида тушунча. Ўсимликларни ҳимоя қилишда ишлатиладиган пестисидларнинг таъсири. Қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқаришида чиқиндисиз ва кам чиқиндили техналогияларни жорий қилиш Қишлоқ хўжалигида агротехника ва мелиоратциянинг замонавий усулларидан фойдаланиш. Агроэкология. Радиоэкология. Қишлоқ хўжалигини неча тармоққа бўлиб ўрганамиз? Қишлоқ хўжалигини интенсив ривожлантириш деганда нимани тушунасиз? Қишлоқ хўжалигини экстенсив ривожлантириш деганда нимани тушунасиз? Чорвачиликнинг табиатга таъсири нималардан иборат? Пестицидлар деб нимага айтилади? Уй вазифаси Атроф-муҳитни муҳофаза қилиш тадбирлари. 6 -амалий машғулот Мавзу: Атроф-муҳитни муҳофаза қилиш тадбирлари. Режа: Атроф-муҳитни муҳофаза қилиш тадбирлари. -ижтимоий чора-тадбирлар; -иқтисодий чора-тадбирлар; 2. Бугнги куннинг глобал экологик муоммолари. Қуйидаги жадвални тўлдиринг:
Уй вазифаси: Экологик мониторинг мавзусини ўқиб келиш 7 -амалий машғулот Мавзу: Экологик мониторинг Режа: Мониторинг тушунчаси. Ушбу турларга таъриф беринг: -авиация мониторинги; -асосий(базавий ёки фоновий) мониторинги; -биологик мониторинги; Миллий мониторинг тушунчаси. Ушбу жадвални тўлдиринг(Ўзбекистон мисолида)
Уй вазифаси Атроф-муҳитни мухофаза қилишда халқаро ҳамкорлик. 8 -амалий машғулот Мавзу: Атроф-муҳитни мухофаза қилишда халқаро ҳамкорлик. Режа: Табиатни муҳофаза қилиш ва ҳалқаро ҳамкорлик. Табиатни муҳофаза қилиш ва ундан оқилона фойдаланиш соҳасидаги халқаро ҳамкорлик ва унинг асосий шакллари Экологик хавфсизликни таъминлашнинг асосий устувор йўналишлари. Ўзбекистон Республикаси ташқи сиёсатининг атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ҳамда табиатдан оқилона фойдаланиш соҳасидаги асосий йўналишлар. Таянч сўзлар: ЮНЕСКО, ИМО, ВОЗ, ФАО, МАГАТЕ, ЮНДРО, ТМХИ, ЖССТ, ЮНЕП. МАЪЛУМОТ УРНИДА: Биласизми? - XIX-аср охирларида иқлимнинг глобал қизиши оқибатида жаҳонда ер юзининг ўртача ҳарорати Фаренгейт бўйича 0,6-1,2 градусга исиди. - ХХ асрнинг энг иссиқ ўн йиллиги сўнгги 15 йилга тўғри (1985-2000й.й) келди. Уларнинг ичида энг иссиқ йил 1998 йил бўлди. - ХХ асрда глобал исиш натижасида денгизларнинг ўртача сатҳи 10-15 см га кўтарилди. 2100 йилга қадар уларнинг сатҳи 15-95 см га кўтарилиши кутилмоқда (эҳтимолга энг яқин кўтарилиши 50 сантиметр). - ХХ асрда дунё қитъаларига ёғадиган ёғингарчилик миқдори 1% атрофида кўпайди. - Биргина 1998 йилда рўй берган табиий офатлар 80-йиллар мобайнида юз берган барча табиий офатлардан кўпроқ талофат келтирди. Қуйидагиларни таҳлил қилинг ва вазифаларини тушунтиринг: БМТ (бирлашган миллатлар ташкилоти)га 1945 йил 25 октябрда асос солинган бўлиб, унинг асосий вазифалари қуйидагилардан иборат: -Давлатлараро тинчлик ва хафсизликни сақлаш, мустаҳкамлаш. -Ўзаро ҳамкорликни ривожлантириш. -Атроф муҳитни муҳофаза қилиш борасида тарғибот, ташвиқот ишларини олиб бориш, халқаро шартномалар имзоланишига бош қош бўлиш. -Халқаро можароларни ва совуқ урушлар олдини олиш, ирқий ва жинсий камситишларга қарши чора-тадбирлар кўриш. -Дунё миқёсида саводсизликка қарши кураш ва ҳоказолардан иборатдир. Сайёрамизда атроф-муҳитни муҳофаза қилиш масаласи БМТнинг бош низомидан келиб чиққан ҳолда фаолият кўрсатади: 1. ЖССТ (жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти) – бу атроф-муҳитни ифлосланиши оқибатида, инсон саломатлиги, уни сақлаш ва мустаҳкамлаш ишлари билан шуғулланади. Унинг асосий вазифалари қуйидагилардан иборат: а. Атроф-муҳитни санитария-гигиена, эпидимологик мониторингини олиб бориш; б. Атроф-муҳит ифлосланишини ифлосланиш турларига қараб аҳоли орасида касалликларни келиб чиқиши ва тарқалиши бўйича маълумотлар тўплаш ва уларни умумлаштириш; в. Атроф-муҳитни санитария-гигиена экспертизасини олиб боришдан иборат; 2. Регионал ташкилотларга ОБСЕ (Европада хавфсизлик ва ҳамкорлик ташкилоти). 3. АДП (Араб давлатлари лигаси 1945-йил). 4. Африка бирлиги ташкилоти-АБТ (1963-йил). 5. Америка давлатлари ташкилоти АДТ (1947-йил). 6. Жанубий-Шарқий Осиё давлатлари ассосацияси АСЕАН. 7. Давлатлараро экологик кенгаш ДЕК (1992-йил). 8. Орол денгизи муаммолари давлатлараро кенгаши (1993 йил) ва ҳоказолар киради. Download 56.54 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|