Amaliy ish №1 O`lchov vositalarining tuzilishi va ularni o`rganish

Bo'linish qiymati 0,01 mm ga ega bolgan mikrometrik asboblar tavsifhomasi 
2.1–jadval 
Turi 
O’lchash 
ko’lami, mm 
Xatolik,
±mkm 
Aniqlik
sinfi 
1 
2 
GOST 6507–78 (ST SEV 344–76, ST SEV 352–76) bo’yicha mikrometrlar 
MK (silliq) 
0…25 
2 
4 
25…50; 50…75;
75…100 
2,5 
4 
100…125; 
125…150; 
150…175; 
175…200 
3 
5 
200…225;
225…250;
250…275;
275…300; 
4 
6 
300…400;
400…500 
5 
8 
500…600 
6 
10 
GOST 7470–78 bo’yicha mikrometrik chuquro’lchagichlar 
GM 
0…25 
2 
4 
25…50 
3 
4 
50…100 
3 
5 
100…150 
4 
6 

---

1.2–rasm. Yalpoq MK turidagi mikrometr (a); mikrometr shkalasidan o'qishga 
misoltar (b, v), mikrometr bilan o

lchash (g), mikrometrik kallak (d), uzaytiruvchi 
to 'plam (e), icho'lchagichni o'lchamga sozlash (j). 
Soat tipidagi indikatorlar. Bo'linmalar oralig'i 0,01 mm va shkalaga 
parallel siljuvchi o'lchovli soat tipidagi indikatorlar tashqi o'lchamlarni, shakl va 
yuzalar tekisliklari joylashishidan og'ishlarni nisbiy o'lchash uchun mo'ljallangan 
(1.3–rasm, a). U bundan tashqari indikatorli changak, indikatorli chuquro'lchagich 
va indikatorli icho'lchagichlar uchun ham ko'rsatuvchi asbob bo'lib xizmat qiladi. 
Indikator siferblatining yuz tomonida ikkita shkala va ikkita strelkalar bor. 
Raqamlangan 2 aylana shkala ustidagi 4 kichik strelka o'rnatilgan. Aylana katta 
shkala bo'linmalari oralig'i 0,01 mm, kichik shkala esa l mm. 6 o'lchovchi 
tayoqchaning 1 mm ga siljishi 1 strelkani 100 bo'linmaga (bir to'la aylanishga), 4 
strelka esa bir bo'linmaga buradi. Shkalani nol bo'limga qo'yishda indikatorning 2 
shkalasi gardishi birga 1 strelkaga nisbatan aylantiriladi va 3 to'xtatgich bilan 
qotiriladi. 
Indikatorning harakatlanish prinsipi 6 o'lchovchi tayoqchaning chiziqli 
siljishini tishli uzatma yordamida 1 va 4 strelkalarrang burchak siljishiga 
aylantirishga asoslangandir. Indikator mexanizmi (1.3–rasm, b) 1 o'lchovchi 
tayoqchaga qirqilgan 7 tishli reykaga ega. Tishli reyka 5 g'ildirak o'rnashgan bir 
o'qda joylashgan 6 tishli g'ildirak tishlanishda bo'ladi. 5 g'ildirakdan harakat 8 
markaziy tishli g'ildirakka uzatiladi, uning o'qida esa katta 9 strelka birikkan va u 
dumaloq 10 shkala ustiga joylashgan. Uzatmada tirqishni tanlash uchun 

---

mo'ljallangan prujina 3 g'ildirak 4 bilan birikkan, u esa g'ildirak 8 bilan 
tishlashishda bo'ladi. O'lchash kuchini ta'minlash uchun prujina 2 xizmat qiladi. 
1.3–rasm. Soat tipidagi indikator (a) va uning tuzilishi (b), chiziqlikdan (v), 
parallellikdan (g), dumaloqlikdan (d), tekislikka nisbatan o'qning parallelligidan 
(e), o'qlarningperpendikulyarligidan (j) og'ishlarni o'lchashga doir misollar.