Amaliy mashg‘ulot 1-Mavzu: Aseptika va antiseptika qonun- qoidalari bilan tanishish

Kerakli jihozlar va reaktivlar:
Mikroskop, Tuproq, probigkа,pаxtа, bir nechtа kichik kоlbаlаr, elektr plitkа, оk bо‘r, thermоstаt.
Darsning maksadi: Azotobakterning boyitilgan kulturasini suyuk, аzоtsiz Eshbi muhitigа ekib uni mikrоskоpdа kо‘rilаdi.
Ishning bajarilishi:
Azotobakterni tabiiy yashash muhitdan — Tuproqdan ajratish uchun va uning mikdorini aniklash uchun har xil usullardan, shu katorda Tuproq bо‘lakchalari usulidan foydalaniladi. Sterillangan Petri kosachasiga azotsiz Eshbi agarli muhit kuyiladi. Kotgandan sо‘ng agar ustiga sterillangan ilmok yordamida 1 g Tuproqni diametri 2 mm cha bо‘lgan 50-100 bо‘lakchalari joylashtiriladi. Tuproq oldindan bir oz namlanadi. Bо‘lakchalarning tо‘g‘ri joylashishi uchun andozadan foydalaniladi. Tuproq ekilgan likopchalarni 28-30° da 5-7 kunga nam kameraga joylashtiriladi. Sunday sharoitda azotobakter bо‘lsa, bо‘lakchalar xira, avval rangsiz, keyin och jigarrang yoki tо‘k koramtir rangli shillik bilan koplanadi.
Azotobakter bilan koplangan Tuproq bо‘lakchalarning mikdori ekilgan bо‘lakchalar umumiy sonidan protsent hisobida sanaladi. Bо‘lakchalar atrofidagi shillik biomassadan tushli preparat tayyorlanadi va mikroskopda kо‘riladi. Bunda korong‘i fonda kalin rangsiz kapsula bilan о‘ralgan donador Az. chroococcum ning hujayralari kо‘rinadi.
Azotobakterning boyitilgan kulturasini Tuproqning suyuk, azotsiz Eshbi muhitiga ekib ham olish mumkin. Ekilgan narsalar 28-30° da о‘stiriladi va bir haftadan sо‘ng analiz kilinadi:
1. Probirka devoridagi loyka va halkasimon shillik g‘ubor borligi oddiy kо‘z bilan tekshiriladi.
2. Kultural suyuklik va halkasimon g‘ubor mikroskop ostida suyuk tush (1:10) tomchisida kо‘riladi.
Erkin yashovchi azotfiksatorning toza kulturasi bilan tanishish uchun agarli Eshbi muhitida о‘stirilgan Azotobacter chroococcum ning laboratoriya kulturasi mikroskopda kо‘riladi.
Azotobacter chroococcum yosh davrida tayokcha shaklida bо‘ladi. Ular harakatchan, peritrixlar, gomogen bir me’yorda bо‘yalgan plazmali, yakka yoki juft bо‘lib birlashgan. Ularning uzunligi 2-3 dan 4-6 mkm gacha bо‘lishi mumkin. Sekin-asta tayokchalar katta, diametri 4 mkm li sharsimon kо‘pincha 8 soniga о‘xshash kо‘shalok hujayralarga aylanadi, karigan sari hujayralar harakatini yо‘kotadi va shillik kapsula bilan koplanadi, plazma donador bо‘lib koladi.


V. Nazorat uchun savollar:
1. Azotfiksatsiya jarayoni deb nimаgа аytilаdi?
2. Azotofiksatorlarga kаysi bаkteriяlаr avlodi vakillari kiradi?
3. Azotobakterning boyitilgan kulturasini kаndаy muhitgа ekilаdi?