Amaliy mashg’ulot №1 mavzu: Proembrional rivojlanishning umumiy qonuniyatlari (Progenez). Mashg‘ulot maqsadi

Ontogenezning davrlari. Ontogenez jarayoni ikki davrga bo‘linadi:

1. 
   Prenatal (tug‘ilishdan oldin )
   
2. 
   Postnatal (tug‘ilishdan keyin)
   

Prenatal davr o‘z navbatida ikkiga bo‘linadi:

1. 
   Proembrional (progenez) jinsiy hujayralar va ularning rivojlanishi (gametogenez) davri;
   
2. 
   Embrional—jinsiy hujayralar urug‘lanib zigota hosil bo‘lishidan boshlab to yangi avlodning paydo bo‘lishi davri.
   

Odamlarda ontogenezning prenatal (tug‘ilgunga), perinatal (homila rivojlanishining 28 haftasidan tug‘ilgandan keyingi 7-kunigacha), neonatal (tug‘ilgandan keyingi 28- kungacha ) va postnatal davrlari tafovut qilinadi.
Shu bilan birga, reproduksiyada (nasl qoldirishda) qatnashish darajasiga qarab ontogenezning quyidagi davrlari mavjud:

1. 
   Reproduksiyadan oldingi davr - bu davr definitiv fenotip rivojlanishi davri ham deyiladi va o‘z ichiga embrional rivojlanish va yuvenil ontogenezni oladi.
   
2. 
   Reproduktiv yetuklik davri
   
3. 
   Postreproduktiv - bu davr menopauzadan boshlanib, reproduktiv xususiyat susayib borishi bilan boradi.
   

Proembrional rivojlanish
Bu davrda gametogenez (jinsiy hujayralarning yetilishi) jarayoni kuzatiladi. Gametogenez jarayonida birlamchi jinsiy hujayralardan jinsiy hujayralar – gametalar hosil bo‘ladi, va ontognezning har xil bosqichlarini boshqaruvchi quyidagi jarayonlar yuzaga keladi:

1. 
   Genlar amplifikatsiyasi—DNKning miqdor jihatdan oshishi;
   
2. 
   r-RNK genlari nusxasining son jihatidan oshishi;
   
3. 
   Sitoplazmada ozuqa moddalar to‘planishi va bu moddalarning har xil taqsimlanishi;
   
4. 
   Sitoplazmaning differensiyalanishi (farqlanishi) bundan tashqari sitoplazmada ooplazmatik segregatsiya – moddalarning sitoplazmada tanlab tarqalishi yuzaga keladi, tuxum hujayra vegetativ va animal qutblarga ega bo‘ladi.