Amaliy mashg’ulot №11 Mavzu: Avtomobil yo’llarida harakatlanish uchun xavfli yo’l bo’laklarini aniqlash usullari bilan tanishish

etalon yo’l qismi deyiladi. Bunday yo’l bo’lagida sodir etilgan YTH haydovchining, 
piyodaning tartibsizligi yoki transport vositasining nosozligi oqibatida sodir etilgan 
deb hisoblanadi. Avtomobil yo’lining xavflilik darajasi bu usulda yakuniy halokatlik 
koeffitsienti - 
ЯК
К
orqali aniqlanadi.
ЯК
К
- yo’lning reja va kesimidagi elementlarning ta’siri alohida-alohida 
xususiy halokatlilik koeffitsientlari ko’paytmasiga teng: 
п
3
2
1
ЯК
К
......
К
К
К
К



bu erda:
n
3
2
1
К
......
К
К
К


- xususiy halokatlilik koeffitsientlari.
n
К
К
К
К
......
3
2
1


biron-bir yo’l elementi ta’sirida sodir bo’lgan YTH sonini 
etalon yo’l qismidagi hodisalar soniga nisbati bilan aniqlanadi. 
1-jadval 
Yo’l bo’lagining 
xavfsizlik darajsi 
Manfiy tezlanishdagi xavfsizlik koeffitsienti 
Manfiy tezlanish, mG’s 
2
0,5

1,5 
1,5

2,5 
Boshlang’ich harakat tezligi 60

80 km/soat 
Xavfsiz 
0,60 dan ko’p 
0,65 dan ko’p 
Xavfli 
0,45

0,60 
0,50

0,65 
Juda xavfli 
0,45 dan kam 
0,50 dan kam 
Boshlang’ich harakat tezligi 85

100 km/soat 
Xavfsiz 
0,70 dan ko’p 
0,75 dan ko’p 
Xavfli 
0,55

0,70 
0,60

0,75 
Juda xavfli 
0,55 dan kam 
0,60 dan kam 
Boshlang’ich harakat tezligi 105

120 km/soat 
Xavfsiz 
0,80 dan ko’p 
0,85 dan ko’p 
Xavfli 
0,65

0,80 
0,70

0,85 
Juda xavfli 
0,65 dan kam 
0,70 dan kam 
Aholi punktidan tashqaridagi ikki polosalik avtomobil yo’lining xavfsizligini 
baholashda tex.fan.nomzodi A.Sattarov kutilayotgan yakuniy nisbiy halokatlilik 
koeffitsientini (YTH soni/mln.avt.km) harakat miqdori va tarkibiga, qatnov qismining 

---

va yo’l yoqasining eniga, yo’lning ustini ko’rish masofasiga va bo’ylanma 
nishablikka nisbatan aniqlashni tavsiya etadi. Bu usulda yo’l bo’lagining xavfsiz 
harakatlanish darajasi kritik «A
kr
» va o’rtacha «A
o’r
» nisbiy halokatlilik 
koeffitsientlari asosida quyidagicha aniqlanadi (2-jadval). 
2-jadval 
Shartlar 
Yo’l bo’lagining xavflilik darajasi 
A
YaK
< A
O’R 
Xavfsiz 
A
KR
> A
yak
>A
o’r
Kam xavfli 
A
yak
>A
o’r
Xavfli 
«A
o’r
» va «A
kr
» nisbiy halokatlilik koeffitsienti (YTH soni mln.avt.km) qiymati 
harakat miqdoriga nisbatan quyidagicha qabul qilinadi (3-jadval). 
3-jadval 
Harakat 
miqdori, 
avt/sut 
500 
1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 
A
o’r
0,43 
0,35 
0,43 
0,50 
0,52 
0,56 
0,60 
0,64 
0,70 
A
kr
1,66 
1,06 
0,91 
0,89 
0,86 
0,86 
0,88 
0,94 
1,05 
Yakuniy A
yak
nisbiy halokatlilik koeffitsientini aniqlash ketma-ketligi 
ko’rsatmada keltirilgan. 
Berilgan yo’l kesimidagi elementlarning yakuniy halokatlilik koeffitsienti 
xususiy halokatlik koeffitsientlarining ko’paytmasiga teng va bu amal yo’ldagi 
har bir element uchun alohida hisoblanadi: 
Bu erda: K