Amaliy mashg’ulot №18 birikmalarni hisoblash vint sterjeni (bolt)ni yuklanish turlicha ta’sir etganda (cho’zilgan, sirib tortilgan kuch ostidagi) mustahkamlikka hisobi

Ustma-ust payvand birikmalarni mustahkamlikka hisoblash
Ustma-ust payvand birikmalar burchak choklari yordamida amalga oshiriladi. Burchak choklar rasmi normal, botiq va qavariq bo‘ladi. Bulardan texnologik jihatdan normal chokni tayyorlash qulayroq. Burchak choklarida chokning kateti bo‘ladi. Ular asosan chokning bissektrisasi bo‘ylab urinma kuchlaninsh ta‘siridan buziladi.
Joylashish bo‘yicha burchak kuchlar yonbosh, ro‘para va aralash choklarga bo‘linadi. Yonbosh choklar ta‘sir etuvchi kuchga parallel bo‘ladi, ro‘para chok esa tik joylashadi. Aralash choklarda ro‘para va yonbosh choklar bir vaqtda ishlatiladi.
Yonbosh chokning mustahkamlik sharti (9.2 a-rasm):
(9.4)


9.2-rasm. Ustma-ust yonbosh va ro‘para choklar: a) yonbosh qanotli chok; b) ro‘para chok d) og‘irlik markazi siljigan yonbosh qanotli chok

(9.4) formulada yonbosh chokda hosil bo‘ladigan urinma kuchlanish; uning ruxsat etilgan qiymati: ; chok uzunligi; chok kateti; chokni cho‘zuvchi kuch. Yonbosh choklarda olinadi.

Agar yonbosh chokning uzunligi yetarli bo‘lmasa detalning o‘rtasi teshigidan qo‘shimcha chok o‘tkaziladi. Uning uzunligi olinadi. Bunday chokning mustahkamligi
(9.5)
Agar biriktirilayotgan detallar ekssentrik (chetlari og‘irlik markazidan turlicha uzoqlikda joylashsa), u holda choklar uzunligi har bir chokka tushadigan kuchlarni hisobga olib aniqlanadi (9.2, d-rasm). Bu holda detalning chetlarigacha bo‘lgan masofalar va bo‘lsa , u holda choklar uzunligi
.
U holda choklardagi kuchlanish,
(9.6)
Yonbosh chok moment bilan yuklangan bo‘lsa,
. (9.7)

9.3 – rasm. Moment bilan yuklangan yonbosh chok

Ro‘para choklar ta‘sir qiladigan kuch yo‘nalishga tik joylashadi. Ularda ham urinma kuchlanish chokning yo‘nalishiga yemirilishga olib keladi. Ro‘para payvand chokning mustahkamlik sharti

. (9.8)
Agar ro‘para chokka moment ta‘sir etsa, undagi kuchlanish
(9.9)
Agar payvand chokda yonbosh va ro‘para choklar bir vaqtda ishlatilsa, u holda
(9.10)
Agar, aralash choklarga bir vaqtda moment T va cho‘zuvchi kuch F ta‘sir etsa, u holda
(9.11)
bo‘ladi, bunda
. (9.12)