Amaliy mashg`ulot mavzu

AMALIY MASHG`ULOT


Mavzu: Termojuftni temperaturaviy sensor sifatida qo`llashni o`rganish


Ishdan maqsad: 1.Termojuftni darajalashni o`rganish va uning sezgirligini aniqlash. 2.Tana nuqtalarining temperaturasini termojuft yordamida aniqlash.
Kerakli asboblar: 1-Termoqurilma (suvli idishchalarga solingan 2 ta termojuft),
2-galvanometr, 3-termometr.



NAZARIY QISM.

Ikkita har xil metal o`tkazgichlarni biriktirsak, ayrim elektronlar issiqlik harakati natijasida bir o`tkazgichdan ikkinchisiga o`tishi mumkin. Bunday harakat natijasida metall o`tkazgichning biri musbat, ikkinchisi manfiy zaryadlanadi. Natijada hosil bo`lgan potensiallar ayirmasi ichki potensiallar ayirmasi deyiladi. Agar ikki xil metalldan tuzilgan ketma- ket zanjirning ikki xil metall birikkan har xil joylarni T<sub>1</sub> va T<sub>2</sub> temperaturalarda tutsak, elektr yuruvtuvchi kuch (EYUK) hosil bo`ladi, uni termoelektr yurutuvchi kuch deb ataymiz. Ikkita har xil metallarni bunday ulanishiga termojuft deyiladi.
Potentsiallar ayirmasi hosil bo`lishi quyidagi 2 ta sabablarga bog`liq: 1 Har xil A va B (rasm-1) metallarda erkin elektronlar soni (n_a va n_b) har xil bo`ladi.

E=c (T₂ + T₁)

Termojuftda hosil bo`ladigan EYUK- ikkala termojuftni temperaturalar arayirmasiga to`g`ri proportsional bo`ladi va quyidagicha ifodalanadi:Bu yerda K- Boltsman doimiysi, e- elektron zaryadi.
Termojuftlar temperaturalarini o`lchashda, issiqlik energiyasini elektr energiyaga aylantirishda va temperaturalarni nazorat qilishda ishlatiladi. Termoelektr yurituvchi kuchni kuchaytirish maqsadida bir nechta termojuft ketma- ket ulanadi va hamma termojuftlarning juftlari isitiladi toqlari sovitiladi. Bunday termojuftlar sistemasiga termoustun deyiladi va uni elektr yurituvchi kuchi quyidagicha topiladi: En = NE , bu erda N- termojuftlar soni