2. Tishli g‘ildiraklarning konstruksiyasi va elementlari
Tishli g‘ildiraklar konstruktiv tuzilish jihatidan juda xilma-xil bo‘ladi.
G‘ildirak tishlari qiyshiq shevronli va egri chiziqli bo‘lishi mumkin (8-shakl).
8-shakl
Tishli uzatmalar elementlarining terminlari, ta’riflari va belgilari GOST 16530-83 va GOST 16531-83 larda ko‘rsatilgan.
Har qanday tishli g‘ildirakning tishi uning asosiy elementi hisoblanadi.
Tishli g‘ildirak elementlarining o‘lchamlari modul orqali ifodalanadi (1-jadvalga qarang).
Tishli g‘ildiraklar modullarining miqdori GOST 9563-60 da belgilanadi. GOST la modullarning ikki qatori mavjuddir.
1–qator ... 1; 1,25; 1,5; 2; 2,5 3; 4; 5; 6; 8; 10; 12; 14; 16; 20 . . .
2–qator ... 1; 1,25; 1,375; 1,75; 2,25; 2,75; 3,5; 4,5; 5,5; 7,89; 11; 14; 18; 22.
Kunstruktor tishli uzatmani loyixalashda modul kattaligini hisoblab chiqadi va GOST 9563-60 bo‘yicha bu modulga yaqin katta modul tanlab oladi, so‘ngra formulalar bo‘yicha (1-jadvalga qarang) tishli g‘ildirakning boshqa elementlari o‘lchamlarini Aniqlaydi.
Tishli g‘ildirak o‘lchamlarining asosiy nisbatlari
1-jadval
Chizmalarda g‘ishli gildiraklarni shartli tasvirlash GOST 2.402-68 da belgilangan.
Tishlar cho‘kkilarini aylanalari aosiy tutash chiziqlar bilan botiqlarining aylanalari esa ingichka tutash chiziqlar bilan ko‘rsatilgan.bo‘luvchi va boshlangich aylanalar shtrix-punktir chiziqlar bilan ko‘rsatilvdi.
4. To‘g‘ri tishli silindrik g‘ildiraklar
Tishli g‘ildirakning chizmalarini chizish g‘ildirak asosiy elementlari o‘lchamlarini hisoblab chiqish bilan birga olib boriladi. Bunday hisoblab chiqish chizish uchun formulalr 1-jadvalda keltirilgan edi.
Tishli g‘ildirakni hisoblab chiqish va chizish uchun (9-shakl) modulitishlar soni va val diametri burilgan bo‘lish lozim.
9-shakl
To‘g‘ri tishli silindrik g‘ildiraklarni eskizini chizishda uning parametrlarini aniqlash uchun tishlar soni z ni sanab chiqish va shtangersirkul bilan cho‘kkilar aylanasi diametri da ni o‘lchab olish kerak.
10-shakl
Bu holda m quyidagi formulalar bo‘yicha aniqlanadi.
Hisoblab olingan modul qiymati GOST 9563-60 ga muvofiq yaxlitlanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
