Amaliy mashg‘ulotlar materiallari 1- seminar mashg‘ulot Mavzu: Ijodiy shaxsning mahorati va qobiliyatlari Ishdan maqsad

Muammolarni hal qilish algoritmining yiriklashtirilgan blok-sxemasi 1 va 2 bosqichlari.



1.1 Boshlang‘ich qarama-qarshilikni aniqlash



1.3 Boshlang‘ich qarama-qarshilikni aniqlash

1.2 Jarayonni yoritish. Boshlang‘ich shartni tanlash





1.4 Yuqori maqsadni ta’riflash

1 bosqich muammolik holatini o‘rtaga qo‘ya bilish va anglash, muammolarni tuzilishini belgilash, eng o‘zgaruvchan elementlni boshlang‘ich yondashishni qidirish (izlash)



1.5 “E’tiborsizlik”usulida muammolar shart sharoitlarini bayon etish
4.6
4.6

1.6 O‘rganilayotgan tizimni yengil va og‘ir o‘zgaruvchilarga ajratish
4.6



1.7 Plastik (eng o‘zgaruvchan) elementni tanlash
4.6



1.8 Chetlab o‘tish variantlarini ishlab chiqish va baholash



1.9 To‘g‘ri yoki chetlab o‘tish yo‘lini maqsadga muvofiqligini tanlash



1.10 Kelgusidagi natijani taxminiy miqdori ko‘rsatkichlarini baxolash

2 bosqich foydali ma’lumotlarni ishga solish tanlab olingan eng o‘zgaruvchan element chegarasida xal qiluvchi faktorlarni (omillarni) izlash



1.11 Yechimga bo‘lgan talabni aniqlash



2.1 Tanlab olingan muammoga aniqlik kiritish


2.2 Foydali ma’lumotlarni ishga solish (jalb etish)

Muammolarni hal qilish algoritimini yiriklashtirish blok-sxemasi 3 va 4 bosqichlari

3.1 Ideal yechimni ta’riflash



3.3 Ideal yechimni (IE) talab qilinadigan maqsadga erishish belgilarni ta’minlanmaganlik сабабларисабабсабаблариМақсадларни юқори таърифлаш

3.2Maqsad erishish belgilarini ajratish

3 bosqichi Ideal yechimni ishlab chiqish muammo-maqsad (niyat) ishlab chiqarish.
4.5



3.4 Talab qilingan xarakatlarni amalga oshirishning qo‘shimcha shartlarini ishlab chiqish



3.5 3.4 blok shartlarini aniqlashning uchun kerak bo‘lgan xarakatlarni (xosssalrni) ishlab chiqish


4.5

3.6 Evristik usulni tanlash (EU)

3.7 Muammo – maqsad(niyat)ni (MN) ishlab chiqish
4.5



4.1 M-N ni amalga oshirish uchun xarakatlar rejasini (sxemasini) ishlab chiqish



4.2 M-N ni va harakatlar rejasini arxivlashtirish

4 bosqich olingan muammoli maqsadni baholash yechimning. Ishonchli umidli tomonlari izlash yakuniy yechimni tanlash.



4.3 M-N ni baholash



4.7


4.7

4.4 moslama xarakatlar rejasini (sxema)ni korrektirovka qilish



3.2,3.5,3.6

4.5 Muvaffaqiyatsiz yechimni taxlil qilish



1.5,1.6,1.7,1.8

4.6 Muammoni kerakdan ortiq aniqlash



4.4

4.7 Yakuniy yechimni tanlash

Boshqa usullar bilan: maqsadli muxokama qilish, tor (cheklangan) bo‘laklarni xisobga olish, talabalar nazorat savollari bilan ma’ruzalarda tanishadilar.

Ijodiyot muammolarini xal qilish: P-161, P-174 maqsadli muxokamalar uyushtirishning mazmuni, yangi istiqbol g‘oyalarini baxolash uchun boshlovchi tomonidan barcha ishtirokchilarni ochiq muloqotga jalb qilgan xolda yig‘ilishlar tashkil etiladi. Tor bo‘laklarni xisobga olish usuli maqsadli muxokamalar g‘oyasini davom ettiradi va oldindan mo‘ljallangan tor bo‘laklar(joylar) ruyxati tashkil qilinib muammolarni yechishning birinchi chamalab ko‘rish imkonini beraollari usuli oldindan ruyxat bo‘yicha tuzilgan muammolarni xal qilishdagi savollarga suyanib so‘ngra echimlar variantini yuzaga kelishida ishlatiladi.
Tortishuvlardan kelib chiqqan savollarga javoblar yozma ravishda bo‘lishi, bir betdagi qog‘ozga yozilgan xolda bir-biriga uzatilishi va bir betdagi qog‘ozda yig‘ilishi kerak bo‘ladi.

Ijodkorlik jarayonlarini tashkil etish

Ijodkorlik jarayonlarini tashkil etish quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
-meditatsiya (fikrni bir nuqtaga jalb qilish, ichki hissiyotlarni jamlash);
-badan-tarbiya mashqlarini bajarish va ovqatlanish;
-maxsus ruhiy holatlar muolajalari;
-dam olish, qiziqqan mashg‘ulotlar bilan mashg‘ul bo‘lish (Xobbi);
-hayotdagi bir xillikni shakllantirish;
-ish joyini to‘g‘ri tashkil etish;
-ish unumini oshirish uslublari muammolarni tuzilish usullarini belgilash;
-ijodiy ishlash usullari;
-ruhiy usullar, yechimlar, mahorat;
-vaqtni boshqara olish, ish doimiyligi va boshqalar.
P-175, P-171 qoidalarni ishlatish maqsadga muvofiqdir. Muammolarni tuzilish usullari bu asosiy muammoni echish uchun kerak bo‘lgan asosiy xayotiy maqsadlarni ajratish, faoliyatning muxim doirasi, xar bir maqsadning asosiy muammolari, barcha amaliy tadbirlar, mayda ishlar, turli ma’lumot va to‘la aniq natijalardir.
Qanday qilib vaqtni to‘g‘ri taqsimlash mumkin
Vaqtdan tejamkorlik bilan foydalanish uchun qator uslublarni qo‘llash mumkin:

• 
  bajariladigan ishlar ro‘yhatini tuzish, ulardan eng zarurlarini ajratib olish;
  
• 
  bajarish ko‘lamini belgilab borish;
  
• 
  hamma ishlarni zaruriylik darajalariga ajratish;
  
• 
  eng zarurlari;
  
• 
  zarurati kam, lekin ularni yaqin o‘rtada bajarish kerak bo‘lganlari;
  
• 
  bo‘sh vaqtlarda bajarilishi kerak bo‘ladiganlari;
  
• 
  ortiqcha va’dalardan holi bo‘lish, o‘z imkoniyatlaringiz va vaqtingizni baholash;
  
• 
  faollik bilan samaradorlikning farqini inobatga olish;
  
• 
  bekorga ketgan vaqtingizni tahlil qilib ko‘ring;
  
• 
  ishda vaqtni osoyishta tashkil qilish;
  
• 
  kundalik ishlarni shunday rejalashtiringki, qiyinroq, muammollarni kunlik ishchanlik vaqtida bajaring;
  
• 
  tan oling, siz hamma ishni ham bajara olmaysiz, ba’zi detallarga vaqt sarflab o‘tirmang, asosiy va ikkinchi darajalini ajrating, birinchi navbatdagilarni eslang vaqtdan foydalanishda ikkilanishdan qoching.
  

Qanday qilib aqliy imkoniyatlarni oshirish va tasavvurni rivojlantirish mumkin.
1967 yilda Gilford tomonidan ishlab chiqilgan intellekt tuzilishi konsepsiyasida haqida so‘z yuritiladi. Uning tomonidan yaratilgan “SOI” modeli bir qator amaliy vositalarni xazinasini bilib olishning aqlik faoliyatini va faolligini rag‘batlantirishni beradi.
Modelda 120 ta intelektual jarayonlar (usullar), 5 ta operatsiyani 4 xil mazmun va 6 turdagi fikrlash faoliyatlari maxsulini o‘z ichiga oladi. Eng kerakli ko‘rsatkich xususiyati va axborotlarni qayta ishlashda aqliy faoliya usullarini aks ettiradi. Ijodiyot jarayonida yangiliklar va kerakli ishni bajara olish doirasi 1.1 bo‘limda va 1.5 rasmda keltirilgan. 5.2 jadvalda tayanch so‘zlar va iboralar berilgan bo‘lib ular fikrlash jarayonlarini va ‘ar bir daraja uchun xizmat qiladi.
Ijodiy imkoniyatlarni baholashga quyidagi o‘lchovlar kiradi: o‘ziga xos o‘zgaruvchanlik, siljuvchanlik (engillik) aniq fikrlash va tasavvur qilish kiradi.
Ijodiy imkoniyatlarni baholash Torrens testlari yordamida amalga oshiriladi:
- Tasviriy ijodiy fikrlashdagi, tasavvur qilish va o‘ziga xos ko‘rsatkichlarni o‘z ichiga oladi.
- Ijodiy fikrlashni og‘zaki turi axborot savollarini berish imkoniyatini baxolash yaxshi tanish jism to‘g‘risida nostandart savollar bir qator rasmlar tasvirida ko‘rsatilgan xolatlar bo‘yicha xulosa, hamda taxmin qilish va oddiy jismlar qo‘llanilishini orginal (o‘ziga xos usulini qo‘llashni taklif qilish.