Amaliy yadro fiziкasi

МASALALAR YECHISH UCHUN NAMUNALAR


1-masala. Normal sharoitda havo ga111nш-1ш1·lar bilan nurlantiril­ m oqda . Nurla11ish ekspozitsio11 dozasi D = 258 mkKUkg bo' lsa , massa• si m = 5 kg bo ' lga n J1avoda qancl1a energiya yнtiladi .
Yechilishi: Havoda yutiladigan energiya q11yidagiga teng:
E=&mN (1)
bu yerda е - lшvoni ionlasl1 eпe rg iyas i, N - 111assa Ьirligidagi ionlar juftligi.
Masalani yechishda ga111111a-nurlaming hапнnа ene1·giyasi ion• lashga saгf bo'ladi deb faraz qilamiz. Non11al sl1aroitda quruq havoda Ьitta iопlаг juftini hosil qilish uchun zarш· bo· lga п ene1·giya е=ЗЗ,85 е У =5 ,4 1 6 · 1 0· ¹⁸ J ga teng. Massa birligidagi ionlar j11ftining 111iqdori quyidagiga teng:

N=-^D
е
(2)

Ь11 yerda е = 1,6 · 10- ¹⁹ К1 ele111entar zaryad . (2) fom111Ia11i (1) fonn11laga qнyamiz va quyidagi ifodani olam iz :

Е = t:mN =
D
t:m-
е
(3)

Bu foгmulaga шasala shartidagi kattaliklar чiy111atlari11i qo'yib l1i­ s0Ыaymiz: D = 258 mkK/lkg = 258 · Jlг ⁶ К!/kg;

Ja1>0b: 43,7 mkJ.
Е = t:m- == 4,37 ·1 о- J=./3,7 mkJ (4)

D
е

2-masala. Kosшik nurlar ta'sirida dengiz satl1ida ) smJ havoda 1 daqiqa vaqt davomida 120 ta ionlar jufti hosil bo·lsa, Ьir sutkada i11son oladigan ekspozitsion doza a11iqlansin.
Yechilishi: lnson I vaqt dav01nida oladigan ekspozitsion doza q11yi­ dagi ifoda 01-qali topiladi:
D,,= P; (1)
bu yerda D, - ekspozitsion doza, R, - ekspozitsioп doza quvvati. Bu yerda ekspozitsion doza quvvati:

182

^рэ- ^-
(2)
Лm·ЛI

bu yerda ЛQ - massasi Лm bo'lgan havoda Лt va t davomida hosil bo·Jgan zaryadlar yig'indisi. U holda (2) ni (/) ga qo'yamiz va q11yidagi ifodani ol11miz:

D.= t
Лт·Лt
Bu yerda havo mass11si qL1yidagiga teng bo'ladi:
Лт=рЛV
(3)
(4)

ЛV hajrnida lюsil bo"ladigan zaryadlar yig'i11disi Ьir xil isho­ rali barclia ior1lar11ing zaryadir1i е elerne11ta1· zaryadli io11lar s011iga ko'paytmasiga te11g:
ЛQ=/e/N (5)
(./) va (j) ifodalaп1i hisobga olsak, (3) forrnula q11yidagi ko'rinisl1ga keladi: