Amonboyev mahammadsidik

Qimmatli qog‘ozlar sotilishi jihatidan ikki xilga bo‘linadi:
- birlamchi, ya’ni qimmatli qog‘ozlar emissiyasi vaqtida 
paydo bo‘lgan bozor;
- ikkilamchi, ya’ni qog‘ozlar qayta sotiladigan bozor.
Emitent -
qimmatli qog‘oz yoki pullarni emissiya qiluvchi
subyekt. Pul belgilarining emitenti faqat davlat bo'lishi mumkin. 
Qimmatli qog‘ozlar emitenti sifatida davlat, aksiyador jamiyatlar, 
banklar va aynan shunday huquqqa ega boshqa shaxslar bo‘lishlari 
mumkin.
Qimmatli qog‘ozlar ikkilamchi bozori biijada va biijadan 
tashqarida bo‘lishi mumkin. Birjadan tashqarida oldi-sotdi 
operatsiyalari biror bir sabab tufayli biij ada kotirovka qilinmayotgan 
qog‘ozlar harakatda bo‘ladilar (masalan, banklar orqali).
Awallari qimmatli qog‘ozlar bilan birja operatsiyalari tovar 
birjalarida olib borilar edi. Birinchi fond birjalari XVIII asrda 
Buyuk Britaniyada, AQSH, Germaniyada paydo bo‘ldi. XX asrga 
kelib fond biijalari milliy xo‘jalik hayotining muhim markazlariga 
aylandilar.
Biija huquqiy nuqtayi nazardan zavod, magazin yoki bank
66

---

tomonidan fond aksiyalarining joriy narxlari o‘zgarishi hisobiga 
realizatsiya qilinadi.
Banklar va sug‘urta kompaniyalari investitsiya fondlari bo‘la 
olmaydi.
Investitsiya fondi boshqa tashkiliy-huquqiy shakllarga qayta 
tuzilishi mumkin emas. Investitsiya fondini qayta tashkil etish 
qimmatli qog'ozlar bozorini tartibga solish bo‘yicha vakolatli 
davlat organi bilan kelishilgan holda amalga oshiriladi.
Investitsiya fondining litsenziyasi amal qilishini tugatish 
yoki litsenziyasini bekor qilish investitsiya fondining faoliyati