Analitik kimyo va fizik-kimyoviy taxlil

Kation – musbat ion (zarracha), Katod – manfiy qtub

Anion – manfiy ion (zarracha), Anod – musbat qtub

Dissosilanish – ionlarga ajralish.

Assosilanish – ionlarning birikishi.

Ion – grek tilidan olingan so’z bo’lib, “kezib yuruvchi” degan ma’noni anglatadi. Ionlarni tarkibiga qatab, oddiy va murakkab ionlarga ajratamiz. Tarkibi bitta element atomidan iborat ionlar oddiy ionlar deyiladi. Masalan: Cl^- – xlorid, S^-2 – sulfid, Na⁺ – natriy, Fe⁺³ – temir (III) ionlari va h.k. Tarkibi har xil element atomlaridan iborat ionlar murakkab ionlar deyiladi. Masalan: NH₄⁺ – ammoniy, SO₄^2- – sulfat, CuOH⁺ – mis (II) gidroksi, HPO₄^2- – gidrofosfat ionlari va h.k. Ionlarni yana rangiga qarab rangli va rangsiz ionlarga ajratamiz.

Rangsiz ionlar: Cl^- – xlorid (anion), S^-2 – sulfid, Na⁺ – natriy (kation), NH₄⁺ – ammoniy, SO₄^2- – sulfat, HPO₄^2- – gidrofosfat, N⁺ – vodorod ionlari va h.k.

Rangli ionlar: Fe⁺³ – qo’ng’ir, Cu⁺² – ko’k, Cu⁺ – qizil, Ni⁺² – yashil, Fe⁺² – qizil-qo’ng’ir, Be⁺² – kulrang, Al⁺³ – oq, Zn⁺² – oq-kulrang, Cr₂O₇^2- – zarg’aldoq, CrO₄^2- – sariq, MnO₄^– – binafsha, [Fe(CN)₆]⁺⁴ – sariq, [Fe(CN)₆]⁺³ – qizil, Ag⁺ – kulrang va h.k.

Kislota, asos va tuzlarning dissosilanishi.

Suyuqlanmalarida yoki suvdagi eritmalarida vodorod katonlariga va kislota qoldig’i anionlariga ajraladigan murakkab moddalar kislotalar deyiladi. Kislotalar bosqichma-bosqich dissosilanadi.

I) HCl = H+ + Cl– I) HNO3 = NO3– + H+

I) H2SO4 = HSO4– + H+ II) HSO4– = SO42– + H+

I) H3PO4 = H2PO4– + H+ II) H2PO4– = HPO42– + H+ III) HPO42– = PO43– + H+

Suyuqlanmalarida yoki suvdagi eritmalarida metall katonlariga va gidroksid anionlariga ajraladigan murakkab moddalar asoslar deyiladi. Asoslar bosqichma-bosqich dissosilanadi.

I) NaOH = Na+ + OH– I) CsOH = Cs+ + OH–

I) Ca(OH)2 = CaOH+ + OH– II) CaOH+ = Ca+2 + OH–

I) Al(OH)3 = Al(OH)2+ + OH– II) Al(OH)2+ = AlOH2+ + OH– III) Al(OH)2+ = Al+3 + OH–

Suyuqlanmalarida yoki suvdagi eritmalarida metall katonlariga va kislota qoldig’i anionlariga ajraladigan murakkab moddalar tuzlar deyiladi. Tuzlar bir bosqichda dissosilanadi.

NaBr = Na+ + Br– Ba(NO3)2 = Ba+2 + 2NO3–

Al2(SO4)3 = 2Al+3 + 3SO42– NH4Cl = NH4+ + Cl–

CuSO3 = Cu+2 + SO32–