Anatomiya yangi indd

Bo‘g‘im turlari va ulardagi harakatlar.

 Yuzasining tuzilishiga 

ko‘ra, bo‘g‘imlar sharsimon, ellipssimon, egarsimon, silindrsi-

mon, g‘altaksimon, shakli va funksiyasiga ko‘ra, 1, 2, 3 o‘qli 

bo‘lishi mumkin.

Bir o‘qli bo‘g‘imlarga silindrsimon, g‘altaksimon bo‘g‘imlar 

kiradi. Silindrsimon bo‘g‘im bilak-tirsak suyaklarining ikki uchi-

da bo‘lib, unda ichkariga va tashqariga burish harakati bo‘ladi. 

G‘altaksimon bo‘g‘im falangalar orasida, yelka-tirsak suyaklari 

orasida bo‘lib, bu bo‘g‘imlarda bukish-yozish harakatlari bo‘ladi. 

Ikki o‘qli bo‘g‘imlarga ellipssimon egarsimon bo‘g‘imlarni misol 

qilish mumkin. Uch o‘qli bo‘g‘imlarga sharsimon yyelka bo‘g‘imi, 

yong‘oqsimon tos-son bo‘g‘imi kiradi. Bu bo‘g‘imlarda frontal 

o‘q 

atrofida bukish-yozish, sagittal o‘q atrofida uzoqlashtirish, vertikal 

o‘q

 atrofida ichkariga va tashqariga burish harakatlari mavjud. Bu-

larning yig‘indisidan aylanma harakat, masalan, yelka bo‘g‘imidagi 

harakatlar yuzaga keladi. Tekis bo‘g‘imlarda siljish harakatlari juda 

kam, bularga tovon suyaklaridagi ba’zi birikishlarni misol qilamiz. 

Bo‘g‘im larning xilma-xil bo‘lib, turli harakatlar bajarishi bir necha 

ming yillar davomida odamning mehnat qurollari bilan ishlashi 

tufayli kelib chiqqan. 

GAVDA SKELETI

Gavda skeleti umurtqa pog‘onasi, qovurg‘alar va to‘sh suyak-

laridan iborat.