Andijon davlat pedogogika instituti

3.4. Tevarak-atrofdaginarsa-buyum(o’yinchoq)lar bilantanishtirishyuzasidanmashg‘ulotishlanmalari.

O‘RTA GURUH

Mavzu: Quyonni kuzatish.
Maqsad: bolalarniquyonningtashqiko‘rinishihaqidagitasavvurlarinianiqlash, momiq, yumshoq, juniqalin, kaltadum, orqaoyoqlarioldingioyoqlaridanuzunroqkabiso‘zlarhisobigabolalarlug‘atiniboyitishvafaollashtirish. Quyonni parvarish- lashgaqiziqishnishakllantirish.
Mashg‘ulotuchunkcraklimateriallar. Savatgasolingantirikquyon, silliqtaxtachalar, sabzi, qotgan non, o‘t, karam.
Mashg‘ulotningborishi. Bolalaryarimdoirabo‘libo‘tirishadi. Xonaningo‘rtasidaquyonuchun joy ajratilgan, bujoyningatrofiquyonchiqibketmasligiuchunqurilishmateriallariyokig‘ishtlarbilanto‘rtburchakshaklidao‘rabqo‘yiladi. Xonaningeshigiyopibqo‘yiladi. Tarbiyachisavatdagiquyonniustiyopilganholdaolibkiradi. “Bolalar, hozir men sizlargabirtopishmoqaytaman. Sizlaruninimaekanliginitopasizlarvabugungimashg‘ulotimizdanimanikuzatishimiznio‘zingizaytasiz: quloqlariuzun, yunglariyumshoq, ranglarioq, qora, kulrang, tezyuguradi, sabziniyaxshiko‘radi. To‘g‘ri, buquyon. Hozir biz quyonnikuzatamiz. Biz nimaqilamiz? Men quyonnisilabko‘rishingizgaruxsatberaman. Lekin quyonnijudaehtiyotkorlikbilansilang, ungaozorbermang. Yaxshisi, uniqulog‘idandumitomongaqarabsilashkerak: yengil, judayengilsilashkerak. Ko‘rsatinglar-chi, qandaysilaysiz?”
Bolalarharakatniqilibko‘rsatadilar. Tarbiyachiquyonnisavatdanoladivatizzasigaqo‘yadi, bolalardanso‘raydi: U qanday? (Katta. Oqjunli, juniyumshoq. Quloqlariyumshoqvaboshqalar.) So‘ngbolalarjavobiniumumlashtiradi: “To‘g‘ri, quyonkatta, oq, momiqqina, uningjuniyumshoqvaqalin”. Tarbiyachibolalarnioldigachaqiradi. Ular quyonnisilaydilar, uningjuninisilabko‘radilar. Tarbiyachibolalargaquyonqanday harakat qilayotganinikuzatishnitaklifetadi. Uni polgaqo‘yibyuboradi. “Quyonsakrayapti”, — deyishadibolalar. Tarbiyachibolalargasavollarberadi: “Nima uchunquyonsakrayoladi? Uningoyoqlariqanday?” Tarbiyachibolalarningjavoblariasosidaxulosachiqaradi: “Quyonshuninguchun ham sakrayoladiki, uningorqaoyoqlari, oldingioyoqlarigaqaragandauzunroqbo‘ladi”. So‘ngratarbiyachibolalargaquyonningbarchaharakatinidiqqatbilankuzatishnivabuharakatniifodalashniaytadi. Bolalar:
“O‘tirdi. sakradi, orqaoyoqlaridaturdi”, — deb javobberadilar. Tarbiyachibolalarningdiqqatiniquyonningqulog‘igaqaratadi: “Quyonquloqlariniharakatlantiryapti: birqulog‘iniko‘tarib, atrofgaquloqsolyapti, tinglayapti, quloqlariniorqatomongacho‘zyapti, ikkalaqulog‘iniko‘tarvapti, quloqlariuzun, uzunligidankuraginiegallaydi, birtomonioq, boshqatomoniqoramtir, uzunvaensiz”. Keyin tarbiyachibolalargaquyonqandayovqatlanishinikuzatishniaytadi: “Quyonjudatezchaynaydi. uningtishlarijudao‘tkir”.
Ertalab (kuzatishuchunolibkelishdanoldin) quyongaovqatbermaslikkerak. Uninguchun sabzi, qotgan non, o‘t, karamtayyorlabqo‘yishkerak. Quyonningegasidan (agar quyonbog‘chaningo‘zidabo‘lmasa) u ko‘proqnimaniyoqtirishiniso‘rabolishikerak.
So‘ngratarbiyachibolalargayanabirborquyonnikuzatishlariuchunimkonberadi, quyonningqandayxulqlarinianiqlaganliklarini, yananimalarihaqidagapirmaganliginiso‘rab, javoblarinitinglaydivaumumlashtiradi: “Bu kattaquyon. Uningjunlarimomiqqina (yumshoq). O‘zininguzunvaensizquloqlariniorqasitomoncho‘zadi. Ba’zan avvalbirqulog‘iniko‘taradi, ba’zanesaikkalaqulog‘inibirdanigako‘taradivatevarak-atrofnitinglaydi. Tinglaydi, tinglaydivabirortomongasakraydi! Quyonningorqaoyoqlarioldingioyoqlarigaqaragandauzunroq. U sakraydi. Tez sakraydi. U shundaytezsakraydiki, buningnatijasidauningdumiborekanliginisezmay ham qolasan. To‘g‘ri, quyonningdumijudakalta, shuninguchundarrovunipayqashqiyin. O‘ziningo‘tkirtishlaribilan u judatezchaynaydi, sabzinidarrovyebqo‘yadi. Karam bilano‘tniesasabzidan ham tezroqyebqo‘yadi”.