Andijon davlat tibbiyot instituti jarroxlik va urologiya kafedrasi prostata bezi adenomasini xavfsiz

Ю.Г. Аляева, П.П. Глыбочка Российкие клинические рекомендации Урология.
 С.Х.Аль-Шукри Урология учебник. 2012г
17 
Bu tekshirish PBXG Bilan prostata bezi rakini kiyosiy tashxislash uchun 
zarur chunki operatsiya paytida olingan gistologik tekshirishlarda «tasodifiy» 
prostata bezi rakining aniklanishi 8-12% tashkil etadi. Lekin PSA ni prostata 
rakining diagnostikasi uchun yukori baxolash kerak emas. Xattoki shunday 
klinikalarda, PBXG bulgan xamma bemorlardan operatsiyadan oldin PSA 
aniklanganda «tasodifiy» rak 4% gacha tashkil etadi. SHuning uchun konida PSA 
ning me’yorda bulishi rak yuk ekanligina bildirmasligi kerak. 
PSAni aniklash birinchi marta tekshirilgan bemorlarga xayot uzunligi 10 
yildan oshgan deb taxmin kilinganda va ularda tashxisni tasdiklash davolash 
taktikasini uzgartirish mumkin bulganda tavsiya etiladi. 
Ultratovushda tekshirish (UTT). 
 
 
Prostata bezini UTT ning ulchamlarini, exostrukturasini, usish xususiyatini 
giperplaziyasi tugunlar, uning massasi, kaysi zonasidan usib chikkanligini va 
ulchamlarini aniklaydi. Transrektal sonografiya prostata bezi tugrisida anikrok
ma’lumot berib, prostata bezi rakini tashxisida va taxmin kilgan joylardan biopsiya 
kilishda muxim axamiyatga ega. 
Bir vaktning uzida buyraklar, siydik naylari va kovukni UTT tekshirish 
muxim axamiyatga ega. Buyraklar kasachalar jom sistemasining kengayishining 
aniklanishi siydik naylarining kattalashgan prostata bezi bulaklari bilan 
sikingaligini bildiradi. Bunda yondosh kasalliklar: siydik tosh kasalligi, kista,usma, 
nuksonlar va boshkalarni aniklash mumkin. Kovukda toshlar, usma, divertikul 

---

Ю.Г. Аляева, П.П. Глыбочка Российкие клинические рекомендации Урология.
 С.Х.Аль-Шукри Урология учебник. 2012г
18 
devorining burmalari kalinlashganligi,koldik siydik va boshkalarni aniklash 
mumkin. 
PBXG bulgan bemorlarni tekshirganda urodinamik tekshirishlar aloxida urinni 
egallaydi. 
Urofloumetriya (siydik xajmiy tezligini aniklash). Bu invaziv bulmagan 
tekshirish bulib, xar bir bemorning siyish ulchamlarni ob’ektiv baxolashda imkon 
yaratadi. PBXG bulgan bemorlarda tusik bulganda siyish muddati uzaygan, 
maksimal va urtacha siyish tezligi (R tax, R urtacha pasayganligi, egrilik 
«yassitogga» uxshash buladi. Agar maksimal tezlik 10-15 ml/sek. Bulsa urtacha 
darajadagi tusik, 5-10 ml/sek bulsa=yakkol, 5 ml/sekdan past bulsa-ogir darajadagi 
tusik borligini kursatadi. 
PBXG bulgan bemorlarni tekshirganda tavsiya kilinadigan test bulib-siyish 
kundaligi(siyish soni-ajralgan siydik mikdori grafigi) xisoblanadi. 
PBXG ni baxolashda keyingi ishlatiladigan urodinamik tekshuruv 
sistometriya. Kovuk sterillangan suyuklik yoki oksidlangan uglerod gazi Bilan 
tulgaziladi, bu esa kovuk devori va detruzor bosimn kaysi maksimap va minimal 
xajmda kiskarishni aniklashga imkoniyat yaratadi. 
Sistometriya yordamida me’yordagi, giper yoki gipoaktiv detruzor borligini 
aniklash mumkin. 
Detruzorning kiskarish kobiliyatini vat usik borligini ob’ektiv aniklash 
uchun bir vaktning uzida kovuk ichki bosimi va siyish tezligini «basim-tezlik» 
aniklash ishlatiladi. 
Urodinamik tekshiruvchi koldik- siydikni aniklash bilan yakunlanishi kerak. 
Bunda invaziv bulmagan usullardan (UTT, radioizotop renografiya) foydalanish 
yaxshirok. Rentgenologik tekshirishlar (obzor va ekskretor urografiya) yondosh 
kasalliklar yoki boshka kursatmalar bulganda (siydik tosh kasalligi, siydik 
yullaridagi kilingan operatsiyalar, usma gematuriya, buyrak etishmovchiligi) 
aloxida xal kilinadi. 
Uretrotsistoskopiya katiy kursatma bulganda-kovukda usmaga taxmin 
kilinganda, makrogematuriya, PBXG uzunligini aniklashda transuretral rezeksiya, 
transuretral ignali ablatsiya, transuretral termoterapiya oldindan utkaziladi. 
Pastki siydik yullari simptomlarini tashxislash va davolash. Xalkaro ilmiy 
Kimitete tavsiya kiladigan, prostata bezi tusganligiga taxmin kilinganda tashxislash 
testlari. (Prostata bezi xavfsiz giperplaziyasini davolash xalkaro yigilshi 2-5 iyul 
1997, Parij). 
1. SHikoyatlari va anamnezi. 
2. Xalkaro tizim buyicha prostata bezi kasalliklari simptomlari sonini 
ballar (IPSS) yordamida yigma baxolash va bemorning xayot sifatini baxolash (Q). 
3. Fizikal kuzdan kechirish va barmok bilan tugri ichak orkali prostata 
bezini tekshirish. 
4. Siydik taxlil (botirish usuli bilan) 

---