Andijon davlat universiteti a. Zaparov materialalrni kesib ishlash, asboblar va stanoklar

Nazorat uchun savolar. 
1. Qirindi hosil bo’lish jarayonini fizik jihatdan tushuntirib bering. 
2. Qirindi hosil bo’lish jarayoni kim tomonidan o’rganilgan? 
3. Qirindi hosil bo’lish jarayonida metall strukturasida qanday 
o’zgarishlar kuzatiladi? 
4. Nima uchun kesib ishlash jarayonida turli xildagi qirindilar hosil bo’ladi? 
5. Puhtalanish jarayonini tushuntiring. 
6. O’simtaning qanday ijobiy va salbiy tomonlari mavjud? 
7. O’simta hosil bo’lishini oldini olish uchun nimalar qilish kerak? 
8. Qirindining kirishuvi nima? 
 
 
2-§. Materiallarni kesib ishlash jarayonida issiqlik hodisalari. 
 
Metallarni kesishdagi ishqalanish. 
Kesuvchi asbobning oldingi va orqa yuzasi bo’yicha ishqalanishning 
xususiyatlari butun qirindi hosil bo’lish jarayoniga katta tahsir o’kazadi.
Kesish uchun sarflangan ish issiqlik ka aylanib ishqalanish yuzalaridagi 
kesuvchi asbobning haroratini va uning kesuvchi xususiyatlarini saqlash 
qobiliyatini belgilaydi. 
Kesuvchi 
asbob 
yuzalaridagi 
ishqlanish 
- 
mashina 
detallaridagi 
ishqalanishdan butunlay farq qiladi. U to’qnashuvchi yuzalarda yuqori bosim 
ostida amalga oshadi. Bu bosim kesuvchi qirrada 1000 mn/m
2
ga erishadi va 
oldingi yuzadan qirindini tushish joyida nolgacha etadi (mashina deallarining
harakatlanuvchi brikmalarida bu kattalik 10 - 20 mn/m
2
dan yuqori emas). 
Kesish jarayonida hosil bo’luvchi va hamma fizik xodisalarga tahsir etuvchi 
ishqalanish ular bilan uzviy o’zaro bog’liqlikda bo’ladi.
Ishqalanish kuchini kamayishini ta’minlovchi omillar kesish jarayonini 
engillashtiradi, kesuvchi asbobning xizmat muddatini oshiradi.

---

43 
Kesish jarayonida ishqalanish kuchlarini bevosita o’lchash juda murakkab 
bo’lganligi sababli, su’niy o’xshash sharoitlarni tashqil qilish yo’li bilan tadqiq 
qilinadi
12
.