Andijon davlat universiteti a. Zaparov materialalrni kesib ishlash, asboblar va stanoklar
Download 3.35 Mb. Pdf ko'rish
|
MATERIALALRNI KESIB ISHLASH Ўқув қўлланма
|
в
. н bu erda: l 1n va l 1v - tashqi va ichki tomonlar bo’yicha mufoviq bo’lgan qirindi uzunligi. Konstruksion materiallarni kesib ishlashda qirindi kirishuvi koeffisientining kattaligi odatda 1 dan 5 gacha bo’lgan chegarada o’zgaradi. Plastik deformatsiyalanish darajasini qirindining kirishuvi bo’yicha bevosita baholash mumkin. U deformatsiyalash darajasi singari ishlov berilayotgan material l 1 l 11-rasm. Qirindini kirishuvi 38 fizik xossalariga va kesish sharoitiga bog’liq bo’ladi. Geometrik bog’liqliklardan kelib chiqan holda, I.A.Time qirindi kirishuvi koeffisienti va siljish burchagi o’rtasidagi bog’lanishni o’rnatdi. =OAsin 1 va 1 =OAcos ( - ) (shakl- 28)larni hisobga olgan holda: tenglikdan siljish burchagi kichiklashishi bilan qirindi kirishuvi koeffisienti tenglikni o’zgartirish bilan siljish burchagi va qirindi kirishuvi orasidagi bog’liqlik formulasini hosil qilish mumkin: sin К cos tg 1 - = . Qirindi kirishuvi koeffisienti K va nisbiy siljish kattaligi orasidagi bog’liqlikni o’rnatamiz. Agar X qalinlikdagi qirindining qo’shni elementlaridan biri ikkinchisiga nisbatan VS= S kattalikka siljisa, u holda nisbiy siljish X S ga teng bo’ladi. CHunki VS=VD+DS, VD= Xctg 1 va DS= Xtg( 1 - ), u holda VS= S= Xctg 1 + Xtg ( 1 - ), demak: =ctg 1 +tg( 1 - ) (28) formuladan foydalanib (29) ifodani hisobga olib quyidagini hosil qilamiz. Qirindi kirishuvi qirindi hosil bo’lishidagi plastik deformatsiyalarni sirtdan ifodalaydi. Lekin kirishuv koeffisienti deformatsiya darajasini son jihatdan harakterlab berolmaydi. Qirindi kirishuvi koeffisienti uzviy ravishda ishlov beriladigan material xossalariga bog’liq bo’ladi. Turli metallarga ishlov berishda qirindi kirishuvi koeffisientining qiymati ( S 1 1 1 sin ) cos( а а К - = = cos 1 sin 2 2 К К К 39 = 0,1 0,2 mm/ayl; = 0 o -10 o ). 11-jadval. Ishlov beriladigan material Kirishuv koeffisienti (m/sek) Kesish tezligi (m/sek) Toblangan molibdenli qotishma VM-1 7,3 - 5 1,0 - 1,7 Mis ( v 245 mN/m) 6,5 1,1 Po’lat 20x (NV135) 3,4 - 2,9 1,0 - 1,7 Po’lat - 40 v(630 MN/m) 3,4 - 2,9 1,0 - 1,7 Titan qotishmasi ( v 1075 Mn/m) 1,4 - 0,8 0,1 – 1,0 VT2 Kul rang cho’yan (NV210;S=0.6 mm/ayl) 1,2 0,03 - 6,7 Metall qanchalik plastik bo’lsa,shunchalik engil, to’laroq bo’ladi va u katta hajmda deformatsiyalanadi, shuningdek kirishuv ham shunchalik katta bo’ladi. Kichik mustahkamlikka ega bo’lgan mo’rt mettallar juda oz plastik deformatsiyalarga bardosh beradi va qirindi kichik kirishuvga ega bo’ladi. Mustahkamligi juda katta bo’lgan, lekin plastikligi kichik bo’lgan titan qotishmalariga ishlov berishda, qirindi kichik yoki «manfiy» deb ataluvchi kirishuvga ega bo’ladi. Kesish tezligi ortishi bilan bu qotishmalarda qirindilarning turlari tutashdan elementligacha o’zgaradi. Ko’pchilik metallarda, masalan po’latga ishlov berishda buning teskarisi sodir bo’ladi. Bunda qirindining turi elementlidan tutashgacha o’zgaradi. Bunday o’zgarish qirindi elementi ichida deformatsiya darajasining kamayishi bilan kuzatib boriladi, lekin keskich usti qatlamining plastik deformatsiya ortib boradi va u yupqa qatlamda kuzatiladi. Kesish tezligi etarlicha yuqori bo’lganda, qirindi ichki hajmda deformatsiyalanib kuchsizlanadi, ammo bir-biri bilan yupqa va kuchli deformatsiyalangan keskichning ustki qatlamida o’zaro mustahkam bog’langan elementlardan tashkil topgan yupqa himoya pardasi hosil bo’ladi. Masalan BT2 markali titan qotishmaning kesib ishlashda kirishuv koeffisienti 40 quyidagicha o’zgaradi. Kesish tezligi m/sek 0,1 0,7 1,7 Kirishuv koeffisienti K 1,6 1,0 0,8 Kesilayotgan qatlamning deformatsiyalanishi va qirindi kirishuvining bunday o’zgarishi katta plastik deformatsiya kuzatilmaydigan, titan qotishmalarining kichik plastikligi va past issiqlik o’tkazuvganligi bilan tavsiflanadi. Natijada kesish muhitida haroratning yuqoriligi (800-900 0 S) ta’sirida qirindining issiqlik uzatish ortadi. Yuqori harorat ostida metall qirindi jadallik bilan azot va xavodagi kislorodni yutadi va yanada mo’rtroq bo’lib qoladi. Sovush natijasida qirindining qisqarishi nisbatan kichik va piravord natijada uning uzunligi kesuvchi asbobning yo’l uzunligiga qaraganda katta bo’lishi mumkin. Kichik tezliklarda kirishuv eng yuqori bo’ladi. Tezlikni ortishi bilan kirish koeffisientiga 1 tezlikda hosil bo’luvchi va 2 tezlikda maksimumga erishuvchi o’simta muxim ta’sir ko’rsatadi. Xaqiqiy oldingi burchak kattalashadi , bu plastik deformatsiyani va qirindi kirishuvini kichiklashish imkonini beradi. O’simtadagi maksimal qiymatga erishganda kirish eng kichik bo’ladi. Tadqiqotlarga ko’ra po’latlarga ishlov berishida eng katta o’simta va eng katta ishqalanish koeffisienti 300 0 S atrofidagi haroratda kuzatiladi. Bundan keyingi tezlikning ortishi bilan ( 2 - 3 oraliq) o’simta miqdorini kamayishining va oldingi burchakning nominal miqdorga yaqinlashishi kuzatilib kirishuv asta- sekin kattalashib beradi. 1 - 3 tezliklar orasida, kirishuvning o’zgarishiga o’simtadan tashqari ishlov berilayotgan materialning xossalari va oldingi yuzadagi ishqalanish shartlarini ta’sir etishini ham eotiborga olish kerak. 1 - 3 tezliklarda o’simtani hosil bo’lish jarayoni barqaror emas, chunki bu holat qaltis kesish muhiti hisoblanadi va stano’k, moslama, kesuvchi asbob-detal tizimining eng katta terbanishlari bilan tavsiflanadi. 3 - 4 oraliqdagi tezlikning ortishi bilan qirindi kirishuvi asta-sekin kichiklashadi. Bu kesuvchi asbob va qirindining ishqalanish yuzalarida haroratning ortishi bilan tushuntiriladi, bu o’z navbatida 41 ishqalanish koeffisientining kamayishiga olib keladi. Bunda oldingi yuzada ishqalanish va umumiy kesish kuchlari kamayadi. 3 dan yuqori bo’lgan tezliklarda qirindi kirishuvining kamayishi, qirindi hosil bo’lish muhiti, qirindi deformatsiyalanish tezligidan orqada qolish oqibati bo’lish hisoblanadi. 4 tezlikdan boshlab ( konstruksion po’lat uchun 4 > 3,4- 6m/sek) bo’lgandagi kirishuv deyarli kesish tezligiga bog’liq bo’lmaydi. Bu to’qnash yuzalarda haroratning asta-sekin ortishi va ishqalanishning barqarorlashishi bilan bog’liq bo’ladi. Qirindi hosil bo’lish jarayoniga oldingi burchakning ta’siri plastik metallarni kesishda juda kuchli bo’ladi. U ishlov beriladigan material qattiqligini ortishi bilan kamayadi. Kesilayotgan qatlam qalinligi kattalashishi bilan kirishuv koeffisienti kichiklashadi. Bu qirindining keskich usti qatlamlarining deformatsiyalanishi, tashqi qatlamlarnikiga qaraganda kattaroq bo’lishi bilan bog’liqdir. Binobarin, qalinligi katta bo’lgan qirindining tashqi tomoni kam deformatsiyalanadi. Bu umumiy deformatsiyaning kamayishi va qirindining kirishuv koeffisienti kichiklashishiga olib keladi. Kesish tezligi va oldingi burchakning kattalashishi bilan kesilayotgan qatlam qalinligining kirishuv koeffisientiga ta’siri kichiklashadi. SHaklda ko’rinib turibdiki, keskichning surish qiymatini kattalashishi bilan qirindi kirishuv koeffisienti kichiklashadi. Surish miqdori doimiy bo’lsa plandagi asosiy burchakning kattalashishi bilan kesib olinayotgan qatlam qalinligi kattalashadi. Tadqiqotlar asosida quyidagi xulosaga kelingan: orqa burchak, kesilayotgan qatlam eni va kesish chuqurligi qirindining kirishuv koeffisientiga sezilarli ta’sir ko’rsatmaydi. Sovitish-moylash suyuqliklarini qo’llanganda qirindining kirishuv koeffisienti kichiklashadi. Bunda kesuvchi asbobning oldingi yuzasidagi ishqalanish kuchi pasayadi. Qattiq qotishmadan tayyorlangan asbobsozlik materiali bilan taominlangan kesuvchi asbob yordamida uglerodli po’latlarni kesishda qattiq qotishmadagi titan karbidi zarrachalari kattalashishi oqibatida kobalt kichiklashadi va qirindi kirishuvi kichrayadi. Boshqa maolumotlar bo’yicha 40X po’latini ( v 42 =530 MH/m ) kesib ishlashda qirindi kirishuvi, mineralokeramika qattiq qotishma bilan taominlangan keskichdan tezkesar po’latdan tayyorlangan kesuvchi asboblarga o’tishda o’sib boradi. Bu quyidagicha izohlanadi: ishqalanayotgan juft materiallar kesuvchi asbob-ishlov berilayotgan material o’rtadagi jarayonning o’zgarishi bilan ular orasida adgeziya kuchlari va ishqalanish kuchlari kichiklashadi. Download 3.35 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|