Andijon davlat univyersiteti

 
6.5. Hayvonlar va o’simliklarning kamyob va yo’qolib borayotgan 
turlarini tiklash tadbirlarini amalga oshirish 
72. Yangi muhofaza qilinadigan tabiiy hududlar barpo etish hamda 
mavjudlarini rivojlantirish hayvonlarning kamyob va yo’qolib borayotgan turlari 
sonini tiklashda muhim o’rin tutadi. 
Tiklash va ko’paytirish bo’yicha pitomniklar tashkil etish tadbirlarini amalga 
oshirish hayvonlarni, asosan ularning kamyob va yo’qolib borayotgan turlarining 
sonini tiklashga muayyan ulush qo’shadi. 
73. Yovvoyi holda o’suvchi o’simliklardan foydalanishni qisqartirish 
maqsadida respublikaning turli mintaqalarida plantatsiyalar tashkil etish 
tadbirlarini amalga oshirish zarur. 
 
6.6. Hayvonot va o’simlik dunyosi ob’ektlaridan noqonuniy foydalanish 
ustidan nazoratni kuchaytirish 
74. O’simliklar va hayvonlar turlaridan foydalanishning tijorat usullarini 
shartli ravishda: 
oziq-ovqatbop va dorivor o’simliklarni yig’ish va sotishga; 
yovvoyi hayvonlar bilan savdo qilishga ajratish mumkin. 
75. O’simliklardan tijorat maqsadlarida foydalanish ekspert baholashga ko’ra 
oxirgi 20 yilda ancha ko’paygan. Bu tijorat kompaniyalari tomonidan amalga 
oshiriladigan bozorlarda sotishdan tortib ularni qayta ishlash va marketingning 
murakkab mexanizmlarigacha kuzatiladi. 
76. Hayvonlardan tijorat maqsadida foydalanishning istalgan turi katta 
iqtisodiy foyda olish uchun ulkan salohiyat hisoblanadi, biroq ushbu faoliyat 

---

212 
barqaror boshqarilishi va ilmiy asoslangan ma’lumotlar asosida amalga oshirilishi 
lozim. 
77. Ovchilik xo’jaligini barqaror yuritishda ov mahsulotlarini barqaror olish 
va o’lja olish imkoniyati yuzaga keladi. O’ljadan olingan daromadlar ulardan 
biotexnik va muhofaza tadbirlarini amalga oshirishda, hayvonlarning ovlanadigan 
turlarini tiklashda foydalanish imkoniyatini ta’minlaydi. 
78. Hayvonot va o’simlik dunyosini muhofaza qilish quyidagilar yo’li bilan 
amalga oshiriladi: 
muhofaza qilish va ulardan foydalanish sohasida qoidalar, normalar va 
normativlarni belgilash; 
cheklashlar va taqiqlarni belgilash; 
maxsus foydalanish huquqini to’xtatib turish, to’xtatish, bekor qilish; 
o’zboshimchalik bilan foydalanish va foydalanishning belgilangan tartibi 
boshqacha tarzda buzilishlarining oldini olish; 
yashash va o’sish muhiti muhofaza qilinishini tashkil etish; 
davlat kadastrini yuritish va monitoring olib borish; 
muhofaza qilinadigan tabiiy hududlarni tashkil etish va rivojlantirish, 
hayvonlar va o’simliklarning kamyob va yo’qolib ketish xavfi ostidagi turlarini 
Qizil kitobga kiritish; 
pitomniklar va plantatsiyalarda hayvonlar va o’simliklarning kamyob va 
yo’qolib ketish xavfi ostidagi turlarini ko’paytirish; 
hayvonot va o’simliklar dunyosi ob’ektlarining davlat hisobini olib borish va 
ulardan foydalanish hajmlarini hisobga olish; 
hayvonot va o’simliklar dunyosi ob’ektlarini muhofaza qilish va ulardan 
foydalanish sohasida nazorat qilish; 
O’zbekiston Respublikasiga olib kirish va O’zbekiston Respublikasidan olib 
chiqishni tartibga solish; 
muhofaza qilish va oqilona foydalanish bo’yicha biotexnik tadbirlarni va 
boshqa tadbirlarni amalga oshirish. 

---

213 
79. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining “Ekologiya va atrof muhitni 
muhofaza qilish sohasida davlat boshqaruvi tizimini takomillashtirish bo’yicha 
qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida” 2018 yil 3 oktyabrdagi PQ-3956-son 
qaroriga muvofiq O’zbekiston Respublikasi Ekologiya va atrof muhitni muhofaza 
qilish davlat qo’mitasining inspektsiya xizmati qayta tashkil etildi. Ushbu qarorga 
muvofiq hayvonot va o’simlik dunyosini saqlash ustidan nazoratni amalga 
oshiruvchi davlat inspektorlari soni ko’paytirildi hamda ularning faoliyatini 
O’zbekiston Respublikasi Davlat byudjeti hisobiga moliyalashtirish tartibi 
belgilandi. 
80. Brokonerlik darajasini pasaytirish maqsadida ekologik tadbirlarni tashkil 
etish yo’li bilan aholi orasida ekologik ong darajasini hamda treninglar va ta’lim 
beruvchi seminarlar tashkil etish yo’li bilan davlat inspektorlari malakasini oshirish 
zarur.