Andijon mashinasozlik instituti “sanoat ishlab chiqarishni tashkil etish” kafedrasi

O’zgaruvchan xarajatlarni taqsimlash asosida tannarxni kalьkulyatsiya qilish (kalьkulyatsiya qilishning marjinal tizimi «Direkt-kosting») usulida mahsulot tannar-xiga ishlab chiqarish va noishlab chiqarishga tegishli bo’lgan o’zgaruvchan xarajatlargina qo’shiladi. Doimiy ishlab chiqarish va noishlab chiqarish ustama xarajat-lari mahsulot tannarxiga qo’shilmaydi, ular yuzaga kelgan davrda to’lig’iga foyda va zararlar schetiga hisobdan chiqariladi. Demak, ularning qiymati tugallanmagan ish lab chiqarish va sotilmay qolgan tayyor mahsulot zahirasi tannarxida kelgusida taqsimlash uchun qoldirilmaydi.
Tannarxni o’zgaruvchan xarajatlar «Direkt-kosting» asosida kalьkulyatsiya kilish usulining chizmasi:

Tannarx

Ishlab chiqarish xarajatlari

Noishlab chiqarish xarajatlari

Materiallar

Mexnat xarajatlari

Ustama xarajatlar

Tayyor mahsulot. zaxirasi

Foyda va zararlar scheti

O’zgaruvchan ustama xarajatlar

Doimiy ustama xarajatlar





Mаhsulot sotish



TICH zaxirasi

Yuqoridagi usullarning qo’llanilishini ko’rsatish maqsadida bitta misol ko’rib chiqamiz.

Misol. «A» kompaniyasi oddiy mahsulot ishlab chiqaradi va huyidagi smetaga ega:
Mahsulot donasiga, sqm

1. 
   Sotish bahosi 1000
   
2. 
   Asosiy materiallar 300
   
3. 
   Asosiy ish haqi 200
   
4. 
   Uzgaruvchan TSUX (PNR) 100
   
5. 
   Doimiy TSUX, bir oylik 1000000
   
6. 
   O’zgaruvchan tijorat xarajatlari mahsulot birligiga 10 so’m
   
7. 
   Doimiy noishlab chiqarish xarajatlari - 700000
   
8. 
   Oylik ishlab chiharish hajmi, dona 5000