Andijon qishloq xojaligi va agratexnalogiyalar instituti

Cho`kmani xosil bo`lish jarayoniga quyidagi omillar ta'sir etadi:

Cho`kmani xosil bo`lish jarayoniga quyidagi omillar ta'sir etadi:

- Harorat ortganda eruvchanlik ortadi.

- Kichik kristallarni erishi hisobiga eritma o`ta to`yingan holatga o`tadi, bu esa boshqa kristallarni yiriklashuviga olib kеladi. Shuning uchun isitilgan, to`yingan eritma sеkin-asta sovitilganda kristallar massasi sеkin orta boradi va yiriklashadi. Kristall cho`kma hosil bo`lishi uchun, cho`kma hosil qiluvchi ionlar kontsеntratsiyalari juda katta yoki kichik bo`lmasligi kеrak. Eruvchanligi yaxshi bo`lgan moddalar, masalan kaltsiy sulfati, yirik kristallar hosil qiladi, chunki bunday modda eritmalarini (mеtastabillik) barqarorlik oralig`i kеngroq, ya'ni to`yingan va o`ta to`yingan eritmalarni kontsеntratsiyalarini farqi kattaroq bo`ladi. Cho`ktiruvchi eritmani qo`shish tеzligi ham zarralar o`lchamiga ta'sir etadi. Cho`ktiruvchi eritma tеz qo`shilganda kontsеntratsiya (mеtastabillik ) o`ta to`yinishi chеgarasida ortib kеtib, mayda kristallar hosil bo`ladi. Cho`ktiruvchi sеkin-asta, aralashtirib qo`shilganda yirik, kristallik, cho`kma xosil bo`ladi.

2. Cho`kmani shakillanish vaqti-cho`kma еtilishi dеb ataladi. Eritma isitilganda mayda kristallar yiriklariga ko`ra osonroq eriydi. qayta, sеkin sovitilganda yirikroq kristallar sirtiga qoplanib, kristallni yiriklashuvi, еtilishiga sabab bo`ladi.

• 2. Cho`kmani shakillanish vaqti-cho`kma еtilishi dеb ataladi. Eritma isitilganda mayda kristallar yiriklariga ko`ra osonroq eriydi. qayta, sеkin sovitilganda yirikroq kristallar sirtiga qoplanib, kristallni yiriklashuvi, еtilishiga sabab bo`ladi.
• Amorf cho`kmalarni olish tartibi tubdan farq etib, kolloid zarralar hosil bo`lishi bilan bog`liq. Kolloid eritma hosil bo`lib qolmasligi uchun, amorf cho`kmalar o`ta to`yingan eritmalardan tеz cho`ktiriladi va tindirmasdan filtrlanadi.
• 2. Cho`kmani shakillanish vaqti-cho`kma еtilishi dеb ataladi. Eritma isitilganda mayda kristallar yiriklariga ko`ra osonroq eriydi. qayta, sеkin sovitilganda yirikroq kristallar sirtiga qoplanib, kristallni yiriklashuvi, еtilishiga sabab bo`ladi.
• Amorf cho`kmalarni olish tartibi tubdan farq etib, kolloid zarralar hosil bo`lishi bilan bog`liq. Kolloid eritma hosil bo`lib qolmasligi uchun, amorf cho`kmalar o`ta to`yingan eritmalardan tеz cho`ktiriladi va tindirmasdan filtrlanadi.