Aniq-tabiiy fanlar va jismoniy madaniyat fakulteti tabiiy fanlar kafedrasi

FAN SILLABUSI

MA’RUZA MATERIALLARI

1-MAVZU. KICHIK BIZNES VA TADBIRKORLIKNING MOHIYATI VA MAZMUNI


Reja:

1. 
   Kichik biznes va tadbirkorlik tushunchalari, ularning mohiyati va mazmuni
   
2. 
   Kichik biznes va tadbirkorlik faoliyatining iqtisodiy, ijtimoiy va huquqiy asoslari
   
3. 
   Kichik biznes va tadbirkorlik muhiti hamda unga ta’sir etuvchi omillar
   

1. 
   Kichik biznes va tadbirkorlik tushunchalari, ularning mohiyati va mazmuni
   

Bozor iqtisodiyoti sharoitida agrar sanoat majmuasining eng salohiyatli tarm og‘i bo‘lgan qishloq va suv xo'jaligi korxonalari, bozor munosabatlarini joriy etish iqisodiyotida alohida o'rinni egallaydi.
Qishloq va suv xo'jalik korxonalarida yer, suv va boshqa ishlab chiqarish vositalari hamda dehqon mehnati bilan bogliq bo'lgan iqtisodiy munosabatlar, agrar m unosabatlam ing asosini tashkil etadi. Bu m unosabatlar bozor tizimida yangicha m a’nom azm unga ega. Agrar munosabatlaming markazida qishloq va suv xo'jalik korxonalari va ulam ing ichki birlamchi bo'g'inlari - fermer, dehqon, xususiy tadbirkor shaklida ish yurituvehi m ehnatkashlar guruhi, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik faoliyatini ko'rsatadi.
Bozor tizimida, qishloq va suv xo'jalik korxonalari eng asosiy hal qiluvchi faoliyat doirasi bo'libgina qolmay, balki yer, suv va boshqa ishlab chiqarish vositalaridan samarali foydalanish vositasi hamdir. Qishioq va suv xo'jaligida ishlab chiqarishini tashkil etishning uch omili b o iib , ular quyidagilardan iborat:
1. Mehnat - bu kishilam ing qishloq xo'jalik mahsulotlari ishlab chiqarish jarayonidagi maqsadga muvofiq faoliyati bo'lib, ular har qanday korxona faoliyatining asosini tashkil etadi;
2. Mehnat ashyolari - tovar mahsuloti ishlab chiqarish (xizmat ko'rsatish) uchun inson faoliyatiga yo'naltiriigan vositaiar (obyektlar) tushuniladi:
3. Mehnat vositalari - mashinalar, m ahsuldor mollar, uskuna va qurilmalar, ish qurollari va boshqa tcxnologik ishlanma turlari, ish joyining tashkiliy ta ’minoti va boshqalar. Mehnat ashyolari va mehnat vositalari o'zaro birgalikda ishlab chiqarish vositalarini tashkil etadi, ular ishlab chiqarishning m oddiy-texnikaviv asosidir.
Ammo bu moddiy omillarga ish kuchi (odam mehnati) ta’sir etmas ekan, ular «jonsiz» narsalar b o iib qolaveradi, ishiab chiqarish sodir boim aydi, ya’ni moddiy ne’mat yaratilmaydi. Ishiab chiqarish vositalari va ish kuchi o ‘zaro bogiiklikcia ishiab chiqaruvchi kuchlarini tashkil etadi. Ular har qanday jam iyat taraqiyotining kuchli omili hisoblanadi. Ishiab chiqarish mehnat resurslari, mehnai quroli va mehnat predmetining harakatidan paydo b o iad i. Ularni maqsadga muvofiq joylashtirish hamda ulardan unumli foydalana bilish bozor tizimida faoliyat ko'rsatayotgan kichik biznes va tadbirkorlik korxonalarming ravnaqi va iqtisodiy yuksalishi uchun asosiy shart-sharoitlardan biri boiadi
Mamlakatimiz ijtimoiy-iqtisodiy faoliyatini rivojlantirishda iqtisodiy islohotlar strategiyasini belgilab olishda, davlatm w rahbari tomonidan ishiab chiqilgan besh tamoyil, iqtisodiyoini siyosatdan ustivorligi, davlatni bosh islohotchi boiishi, qonun ustuvorligi, faol ijtimoiy siyosat va bozor iqtisodiyotiga bosqichma-bosqich o ‘tish asos qilib olindi.
Oxirgi yillarda mamlakatimizda tadbirkorlik va kichik biznes va tadbirkorlikni rivojlantirish to'g'risida ij obi у yutuqiarga erishmoqda.
Lekin bu borada o ‘z yechimini topmagan m uammolar b o iib , kichik biznes korxonalarini tashkil etish, faoliyatini boshqarish, biznes reja. moliyalashtirish, jarayonini hamda yetarli tajribaga ega cmasligini hisobga olib “Kichik biznes va tadbirkorlik” iqtisodiy fan sifatida o ‘rganishni taqazo etadi. “Kichik biznes va tadbirkorlik” fani kichik biznes va xususiy tadbirkorlik faoliyatini ijtimoiy va iqtisodiy jihatdan o'rgatadi. Fanining asosiy maqsadi kichik biznes tadbirkorlik korxonalarini rivojlantirish, biznes faoliyatini tashkil etish, boshqarish, bozor munosabatlarini shakillantirishdan iborat.
Fanning obyekti - kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning ajralmas qismi hisoblangan kichik biznes korxonalari va uning ishiab chiqarishga bevosita o ‘z hissasini qo‘shadigan barcha korxonalar faoliyafidagi iqtisodiy-ijtimoiy munosabatlar hisoblanadi.

2.