Aniq va tabiiy fanlar metodikasi kafedrasi

Fanning o‘quv rejadagi boshqa fanlar bilan o‘zaro bog‘liqligi va uslubiy jihatdan uzviy ketma-ketligi
Kimyo (fanini o‘qitishning boshlang‘ich ma’lumotlari)” o‘quv rejaning umumkasbiy fanlar blokida bo‘lib, qayta tayyorlash kursida o‘qitiladi. Dasturni amalga oshirish uchun o‘quv rejasida rejalashtirilgan biologiya, fizika, geografiya fanlaridan yetarli bilim va ko‘nikmalarga ega bo‘lishlik talab qilinadi.
Modulning ta’limdagi o‘rni
“Kimyo (fanini o‘qitishning boshlang‘ich ma’lumotlari)” fani umumiy o‘rta ta’lim maktablarida o‘qitiladigan tabiiy fan kursining bir qismini tashkil qiladi. Shu sababli bu fanni o‘zlashtirishga alohida talablar qo‘yiladi. Bu fan tabiiy fan o‘qituvchisini tayyorlash tizimining ajralmas qismidir.
Modulni o‘qitishda zamonaviy axborot va pedagogik texnologiyalar
Tinglovchilarning “Kimyo (fanini o‘qitishning boshlang‘ich ma’lumotlari)” fanni o‘zlashtirishlari uchun o‘qitishning ilg‘or va zamonaviy usullaridan foydalanish, zamonaviy axborot, yangi pedagogik texnologiyalarni tatbiq qilish muhim ahamiyatga egadir. Fanni o‘zlatirishda darslik, o‘quv va uslubiy qo‘llanmalar, ma’ruza matnlari, tarqatma materiallar, elektron materiallardan foydalaniladi. Ma’ruza, amaliy va laboratoriya mashg‘ulotlarda mos ravishdagi ilg‘or pedagogik texnologiyalardan foydalaniladi.


1.05. “Kimyo (fanini o’qitishning boshlang’ich ma’lumotlari)

№	Mavzu nomi	Ajratilgan soat	Ma’ruza	Amaliy mashg’ulot	Laboratoriya mashg’ulot
1	Kimyo fanining asosiy vazifalari.	2	2
2	Kimyo fanini asosiy tushunchalari.	4	2		2
3	Kimyoning biologiya ,agrokimyo, tabiatdan foydalanish kabi malumotlar bilan bog’liqliligi va ahamiyati.	4		2	2
4	Atom- molekular ta’limot va uning zamonaviy talqini .	4	2		2
5	Anorganik moddalar turkumlari	8		2	6
6	D.I.Mendeleyevning davriy qonuni va kimyoviy elementlarning davriy sistemasi	4	2	2
7	Elementlarning davriy sistemasi va uning ahamiyati.	2		2
8	Atomning tuzulishi .	2		2
9	Atomning yadro modeli .	2		2
10	Kvant nazariyasi va Bor postuloti	2		2
11	Atomda elektronning energetik holati va ularning orbitallarda taqsimlanishi.	4	2	2
12	Zamanoviy organik kimyoning muammolari .	4	2	2
13	Organik birikmalarning tuzulishi .	2		2
14	To’yingan uglevodorodlar(Alkanlar).	4	2	2
15	Alkanlarning gomologik qatori va izomeriyasi, nomenklaturasi va olinish usullari.	4	2		2
16	Alkanlarning fizik-kimyoviy xossalari va ishlatilishi .	2		2
17	Sikloalkanlarni tuzulishi va xossalari haqida qisqacha ma’lumot	2		2
18	Karbon kislatalarning tuzulishi , nomlanishi, izomeriyasi va olinish usullari .	2		2
19	Karbon kislatalarning fizik-kimyoviy xossalari va ishlatilishi	2		2
20	Oddiy va murakkab efirlar	2			2
21	Yog’lar	2			2
22	O’simlik va hayvon yog’larining kimyoviy tarkibi	2			2
23	To’yigan va to’yinmagan yog’ kislotalar	2		2
24	To’yigan va to’yinmagan yog’ kislotalar sanoatda va xalq xo’jaligidagi ahamiyati	2			2
25	Amidlar va angidiridlar .	4	2		2
26	Amidlar va angidiridlarning sanoatda va xalq xo’jaligidagi ahamiyati .	2		2
27	Lipidlar	2	2
28	Sovunlar	4		2	2
29	Oqsillar	4		2	2
30	Fermentlar	2		2
31	Yuqori molekular birikmalar	2			2
		90	20	40	30

1-mavzu: KIMYO FANINING ASOSIY VAZIFALARI .
(2 soat ma’ruza)
Kimyo fanini kelib chiqish tarixi va rivojlanish bosqichlari. Kimyo fanini yutuqlari. Kimyo fanining o’rganish predmedlari. Mol- modda miqdori. Valentlik tushunchasi. Nisbiy elektromanfiylik. Oddiy va murakkabda atomlarning oksidlanish darajasi. Moddalar, ularning xosslari,tuzulishi va ishlatilishi. Moddalarni sinflanishi. Moddalarni xossalari. Moddalalarni tuzulishi. Moddalarni olishi va ishlatilishi


2- mavzu. KIMYO FANINI ASOSIY TUSHUNCHALARI.
(2 soat ma’ruza, 2 soat laboratoriya mashg’ulot)
Kimyoviy elementlar. Oddiy va murakkab moddalar. Kimyoviy belgi va kimyoviy formulalar. Atomlar va kimyoviy element tushunchalarining farqli tomonlari. Allotropik shakl o‘zgarishlar. Berselius elementlarning simvollari sifatida bergan taklifi. Oddiy va murakkab moddalar formulasini yozish. Moddaning kimyoviy formulasi turlari. Murakkab moddalaming eng oddiy formulasini chiqarish uchun misollar yechish.


3- mavzu: KIMYONING BIOLOGIYA , AGROKIMYO, TABIATDAN FOYDALANISH KABI MALUMOTLAR BILAN BOG’LIQLILIGI VA AHAMIYATI. (2 soat amaliy mashg’ulot, 2 soat laboratoriya mashg’ulot)

O‘quvchilarning botanika, fizika fanlaridan olgan bilimlari va kundalik turmushdan olgan amaliy ko‘nikmalari asosida suhbat. O‘quvchilarga bir xil moddadan iborat bo‘lgan turli jismlar va har-xil moddalardan iborat bo‘lgan turli jismlar namunalarini hamda osh tuzi, shakar, ko‘mir, oltingugurt namunalarini tarqatish. Moddalarni ta’riflash. Kimyoviy xususiyatlar. Moddalarning xossalarini nima uchun bilish kerak. Kimyoda “Atom yadrosi tarkibi”, “Izotop, izobarlar”

4- mavzu: ATOM- MOLEKULAR TA’LIMOT VA UNING ZAMONAVIY TALQINI . (2 soat ma’ruza, 2 soat laboratoriya mashg’ulot)

Atom-molekulyar ta'limot. Molekulyar ta'limot. Kimyoning asosiy konunlari

Atom molekular talimoti haqida dastlabku tassavurlar . Tomson, Rezerford. N.Bor- larning shu sohadagi izlanishlari. M.V.Lomonosov 1741 yilda o’zining "Matematik kimyo elementlari" nomli asarida atom -molekulyar nazariyani quyidagicha ta'rifladi: Barcha moddalar "korpuskula"lardan iborat bo’lib, ular bir-biridan oraliq fazo bilan ajralgandir.(Lomonosovning "korpuskula" termini hozirgi molekula ma'nosiga ega); Korpuskulalar to’xtovsiz xarakatda bo’ladi;
Korpuskulalar elementlardan tashkil topgan (Lomonosovning element tushunchasi hozirgi atom ma'nosiga ega.) Elementlar ham to’xtovsiz xarakatlanadi;
Elementlar aniq massaga va o’lchamga ega.
Oddiy moddalarning korpuskulalari bir xil elementlardan, murakkab moddalarning korpuskulalari turli elementlardan tuzilgan.


5-mavzu: ANORGANIK MODDALAR TURKUMLARI
(2 amaliy mashg’ulot, 6 soat laboratoriya mashg’ulot)

Oksidlar. Asoslar. Kislotalar. Tuzlar. Olinishi. Xossalari. Ishlatilishi. Eng muhim birikmalari. Oksidlarning bir necha guruhlari. Asoslar. Suvda eriydigan va erimaydigan. Kislotalar Tabiiy va sintetik kislotalar. Tuzlar. O’rta, nordon, asosli, qo’sh, aralash, kompleks tuzlar asosida laboratoriya mashg’ulotlari bajarish.

Anorganik moddalarning asosiy sinflari orasidagi genetik bog'lanish.


6-Mavzu: D.I.MENDELEYEVNING DAVRIY QONUNI VA KIMYOVIY ELEMENTLARNING DAVRIY SISTEMASI
(2 soat ma’ruza, 2 soat amaliy mashg’ulot)

Elementlarni klassifikatsiyalash. Berselius- 46ta element jadvali tuzdi.

Debereyner-Triadalar nazariyasi. De-shankurtua- slindirsimon jadvalini taklif etdi.
Meyer- atom massalari ortib borish tartibida joylashtirish. Nyulendes – Oktavalar qonuni taklif etdi. D.I. Mendeleyev – 1969-yilda 63ta elementdan tashkil topgan davriy jadvalni tuzdi. Mendeleyev hayotligida bashorat qilgan elementlar.
Davriy qonunga mendeleyev tarifi (zamonaviy tarifi).