Aniq va tabiiy fanlar metodikasi kafedrasi

Sanoatda va kundalik hayotda foydalanish
Amidlar, ular taqdim etishi mumkin bo'lgan boshqa dasturlardan tashqari, inson tanasining bir qismidir va shu sababli ular hayotda hal qiluvchi ahamiyatga ega.
Ular aminokislotalarni tashkil qiladi va polimer shaklida birlashib oqsil zanjirlarini hosil qiladi. Shuningdek, ular DNK, RNK, gormonlar va vitaminlarda mavjud.
Sanoatda ular odatda karbamid shaklida (hayvonlarning chiqindilari), farmatsevtika sanoatida (masalan, paratsetamol, penitsillin va LSD ning asosiy komponenti sifatida) va neylon va Kevlar misolida poliamid sifatida topilishi mumkin.
Tayanch iboralar:
Amidlar, karbamid, komponent
Nazorat savollari

5. 
   Umumiy formulalar
   
6. 
   Birlamchi amidlar
   
7. 
   Ikkilamchi amidlar
   

4. 
   Uchinchi darajali amidlar
   

Sanoatda va kundalik hayotda foydalanish

28-mavzu: SOVUNLAR. ( 2 soat amaliy mashg’ulot, 2soat labaratoriya mashg’uloti)
Reja:

1. 
   Sovunning kamchiliklari va ularni tuzatish
   
2. 
   Sovun tarkibi.
   
3. 
   Sovunni tayyorlash jarayoni.
   
4. 
   Sovun turlari.
   
5. 
   Suyuq sovun
   

Zamonaviy sovun nimadan yasalgan

Sovun ixtiro qilinishidan oldin teridan yog' va kul va mayda bilan tozalangan daryo qumi... Misrliklar yuzlarini suv bilan aralashtirilgan pasta bilan yuvdilar asal mumi... Qadimgi Rimda yuvishda ular mayda ezilgan bo'r, pomza va kuldan foydalanganlar. Ko‘rinib turibdiki, rimliklar bunday tahorat bilan kir bilan birga terining o‘zini ham “qirib tashlash” mumkin bo‘lganidan xijolat tortmagan. Sovun ixtirosidagi xizmat, ehtimol, gallik qabilalariga tegishli. Oqsoqol Pliniyning so'zlariga ko'ra, gallar olxa daraxtining moyi va kulidan malham yasagan, u sochlarni bo'yash va teri kasalliklarini davolash uchun ishlatilgan. Va II asrda u yuvish vositasi sifatida ishlatila boshlandi.

Xristian dini tanani yuvishni "gunoh" deb hisoblagan. Ko'pgina "azizlar" faqat butun umri davomida yuzlarini yuvmasliklari bilan tanilgan. Ammo odamlar terining ifloslanishining zarari va sog'liq uchun xavflarini uzoq vaqtdan beri payqashgan. 18-asrda sovun ishlab chiqarish Rossiyada, hatto undan oldin ham bir qator Evropa mamlakatlarida yo'lga qo'yilgan.
Hayvonlarning yog'laridan sovun tayyorlash texnologiyasi ko'p asrlar davomida rivojlangan. Birinchidan, yog 'aralashmasi tuziladi, u eritiladi va sovunlanadi - gidroksidi bilan qaynatiladi. Ishqoriy muhitda yog'ni gidroliz qilish uchun ozgina eritilgan cho'chqa yog'i, taxminan 10 ml etil spirti va 10 ml ishqor eritmasi olinadi. Bunga tuz qo'shiladi va hosil bo'lgan aralash isitiladi. Bu sovun va glitserin ishlab chiqaradi. Glitserin va aralashmalarni cho'ktirish uchun tuz qo'shiladi. Sovun massasida ikkita qatlam hosil bo'ladi - yadro (sof sovun) va lye .
Sovun sanoatda ham olinadi.
Yog'larning sovunlanishi sulfat kislota ishtirokida ham sodir bo'lishi mumkin (kislota sovunlanish). Bu glitserin va yuqori karboksilik kislotalarni hosil qiladi. Ikkinchisi gidroksidi yoki soda ta'sirida sovunga aylanadi. Sabzavot moylari (kungaboqar, paxta va boshqalar), hayvon yog'lari, shuningdek, natriy gidroksid yoki sodali suv sovun tayyorlash uchun dastlabki xom ashyo hisoblanadi. O'simlik moylari oldindan gidrogenatsiyaga uchraydi, ya'ni ular qattiq yog'larga aylanadi. Yog 'o'rnini bosuvchi moddalar ham qo'llaniladi - yuqori molekulyar og'irlikdagi sintetik karboksilik yog' kislotalari. Sovun ishlab chiqarish katta miqdordagi xom ashyoni talab qiladi, shuning uchun ham sovunni bo'lmagan mahsulotlardan olish vazifasi. oziq-ovqat mahsulotlari... Sovun ishlab chiqarish uchun zarur bo'lgan karboksilik kislotalar kerosinni oksidlash orqali olinadi. Har bir molekulada 9 dan 15 gacha uglerod atomiga ega bo'lgan kislotalarni zararsizlantirish orqali quyidagilar olinadi: hojatxona sovuni, va 16 dan 20 gacha uglerod atomlarini o'z ichiga olgan kislotalardan - kir yuvish sovuni va texnik maqsadlar uchun sovun.