Aniqlikni tekshirish va baholash usullari. Sistematik xatoliklar; sistematik doimiy va o‘zgaruvchan xatoliklar

Dopusk maydoniga nisbatan taqsimot maydoni simmerik joylashganda (5.7, a-shakl) Gauss egri chizig’i va abscissa Xo bilan chegaralangan maydonni yarmini aniqlovchi integralning ikkilangan qiymatini topish kerak,

• Dopusk maydoniga nisbatan taqsimot maydoni simmerik joylashganda (5.7, a-shakl) Gauss egri chizig’i va abscissa Xo bilan chegaralangan maydonni yarmini aniqlovchi integralning ikkilangan qiymatini topish kerak,
• 5.7-rasm. Taqsimot maydoni dopusk maydoniga nisbatan (a) simmetrik va
• (b) nosimmetrik joylashishida ishga yaroqsizlik bo’lishi ehtimolligi soni.

Aniqlikni nuqtali diagrammalar qurish asosida tekshirish usuli

• Tabiiy egri chiziq taqsimoti usuli berilgan texnologik amalni bajarilish aniqligiga ob’ektiv baho berishda yaxshi natijalar beradi. Biroq, bu usulni qo’llaganda kam sonli tanavorlarni ishlash ketma-ketligini hisobga olmaydi, qaysi detal oldin ishlangan, qaysi detal keyin ishlangan bundan qat’iy nazar detallar aralashmasiga hukm chiqariladi. Bundan tashqari, egri chiziq taqsimoti har bir xatolikni jarayonga ta’sir qilish sababini aniqlash imkonini bera olmaydi. Egri chiziqni qurib, tahlil qilib uning cho’qqisi qaysi tomonga siljib qolishiga qarab doimiy sistematik xatolikni (sozlash xatoligini) aniqlash mumkin. Biror qonuniyat asosida o’zgaruvchan xatoliklarga kelsak, ularni egri chiziqning shakl o’zgarishiga qarab bilamiz. Avval ko’rsatilganidek, keskichning intensiv eyilishi ta’siridan Gauss egri chizig’i yassi cho’qqi shaklidagi egri chiziqqa aylanadi. Biroq, o’rta kvadrat og’ishlarini hisoblashda qonuniy o’zgaruvchan xatoliklarni hisoblash tasodifiy xatolikni hisoblashdan farq qilmaydi.Bu holda, sistemani u yoki bu xatoliklari sabablarini tekshirishda va ularni yo’qotish imkoniyatlari kam.
• Aniqlikni tekshirishning boshqa usuli nuqtali diagrammalar qurishga asoslangan. Gorizontal o’qi bo’yicha, stanokdan qaysi tartibda tayyor bo’lib chiqsa shu tartibda ishlanuvchi detallarning tartib nomerlari belgilab qo’yiladi, vertikal o’qi bo’yicha esa nuqtalar ko’rinishida detallarni o’lchash natijalari belgilab boriladi.
• Bunga o’xshash diagrammalarni hox bir detal uchun hox ketma-ket ishlanuvchi partiya detallari uchun qurish mumkin (5.8, a-rasm).