Anjuman: Resurstejamkor qishloq va suv xo‘jalik mashinalarini yaratish va ulardan foydalanish samaradorligini oshirish

 
 

---

Anjuman: Resurstejamkor qishloq va suv xo‘jalik mashinalarini yaratish va ulardan 
foydalanish samaradorligini oshirish
 
 
142 
UDK 574.637(475.3) 
SUG‘ORISH DALALARIDA SUV-TUZ ALMASHUV JARAYONINI 
MODELLASHTIRISHDAGI VAZIFALAR, EKSPERIMENTAL 
USKUNALAR HAMDA TADQIQOT USLUBI. 
 
R.O.Temirov ‘ – “Suv resurslaridan foydalanish va melioratsiya” kafedrasi 
assistenti,”Toshkent irrigatsiya va qishloq qishloq xo‘jaligini mexanizatsiyalash 
muhandislari instituti” Milliy tadqiqotlar universiteti Buxoro tabiiy resurslarni 
boshqarish instituti 
[e-mail]
 
Annotatsiya: Ushbu maqolada asosan Buxoro viloyati sharoitida o‘simlikni 
еtishtirish hamda resurstejamkor sug‘orish texnologiyasini qo‘llash va sug‘orish 
dalalarida suv-tuz almashuv jarayonini modellashtirishdagi vazifalar, eksperimental 
uskunalar hamda tadqiqot uslubi haqida ham ma’lumotlar keltirilgan. 
Kalit so‘zlar: Sug‘orish, suv-tuz almashinuvi, o‘simlik, mineral, azot, fosfor, 
kaliy, rejim, modellashtirish, eksperimental uskunalar. 
Arid hududlardagi sug‘oriladigan еrlarning suv-tuz rejimlarini boshqarish va 
jarayon yo‘nalishini belgilashda so‘ngi yillarda matematik modellashtirish usullari 
keng foydalanilmoqda. Bunda asosiy omillaridan mintaqa ekologik muhitini 
saqlash, turg‘unligini ta’minlash va turli meliorativ va agrotexnik jarayonlari bilan 
qishloq xo‘jaligi ekini hosildorligiga bo‘lgan ta’siri orqali baholanadi. 
Sug‘oriladigan еrlarning suv-tuz rejimlarini boshqarish va jarayon yo‘nalishini 
belgilashda so‘ngi yillarda matematik modellashtirish usullarini qo‘llashning asosiy 
mezonlari bo‘lib bu usulning nisbatan arzonligi bo‘lsa ikkinchi tomondan, u 
meliorativ jarayonni bashoratlashga va uning asosida kerakli chora tadbirlar 
majmuasini yaratishga imkon beradi. Bu esa fermerlar va tomorqa egalariga uzoq 
vaqt turg‘un hosil olishga sharoit yaratadi. 
Shuning uchun bizning nazariy va amaliy tadqiqotlarimizning vazifalari 
quyidagilardan iborat bo‘ldi: 
- Sug‘orish dalasi sharotida suv-tuz almashuvi hisobi uslubi va modellarini 
o‘rganib, ularni takomillashtirish yo‘llarni aniqlash;
- Tanlangan fermer xo‘jaligida dala sharoitida suv-tuz almashuvini hisoblash 
kompyuter dasturi bo‘yicha modelga solib uni kalibrovka qilish; 
- Modeldan foydalanib turli sharoitlarda hisoblash eksperimentlarini o‘tkazish va 
tavsiyalar ishlab chiqish. 
Ushbu vazifalarni еchishda mavjud fond va nashr etilgan adabiyotlarni 
umumlashtirish va ilmiy tahlil qilish bilan birgalikda laboratoriya va dala 
tadqiqotlarni o‘tkazdik. Shuningdek jarayonni nazariy jihatdan o‘rganish maqsadida 

---