Anjuman: Resurstejamkor qishloq va suv xo‘jalik mashinalarini yaratish va ulardan foydalanish samaradorligini oshirish

Anjuman: Resurstejamkor qishloq va suv xo‘jalik mashinalarini yaratish va ulardan 
foydalanish samaradorligini oshirish
 
 
177 
N.N. Fedorov, Manning formulalarini tahlil qilib, I.A. Agroskin va N.N. 
Pavlovskiy, tabiiy o’zanlar uchun Shezi koeffitsientini aniqlashda, o’zanning 
tubidagi n bilan daryodagi suv oqimi harakatidagi bog'liqlikni ko'rsatadi. 
O.P. Sheglova va A.A. Chirkov Chirchiq havzasidagi g’adir-budirlik 
koeffitsientini aniqlashda ko'pchilik uchastkalarda bu koeffitsient sathga teskari 
bog'liqlikni ko'rsatadi degan xulosaga kelgan. 
Boyer birinchi bo'lib n=f(d,H) miqdoriy munosabatni oldi. Chezy 
koeffitsientini aniqlash uchun Manning formulasidan va o'rtacha oqim tezligini 
aniqlash uchun Prandtl-Karman formulasidan foydalanib, Boyer quyidagi 
munosabatlarni tavsiya qiladi. 
𝑛 =
0,127 ⋅ 𝐻
1
6
𝑙𝑔
𝐻
𝛥
+ 2,4
(10) 
Bu еrda: ∆ - mutlaq g’adir-budirlik, mm. 
Boyer 
AQShning 
shimoli-g'arbiy 
qismidagi 
daryolardagi 
gidravlik 
elementlarning o'lchov ma'lumotlaridan foydalangan holda (10) formulani tekshirdi.
H=0,4÷15 m; 
𝐻
𝛥
= 1,3 ÷ 220 
V.F. Talmaz daryolarning togʻ va togʻ oldi uchastkalari uchun vertikal tezlik 
taqsimotining eksponensial qonuniga asoslanib, formula yordamida n ni aniqlashni 
taklif qildi. 
𝑛 =
𝑑
1
𝑚
11,0√𝑔
𝑚 − 1,5
𝑚 + 1
(11) 
undan 
𝐻
𝛥
> 10 uchun Strikler-Chang formulasini olish mumkin. 
Cho'kindining harakatlanish rejimini hisobga olgan holda g’adir-budirlik 
koeffitsientini aniqlash uchun V.S. Altunin quyidagi formulani taklif qildi: 
𝑛 =
(1 + 𝑥)𝑑
𝑥
𝑁
𝛿
1−𝑥
𝑁
𝑑
𝑥
√𝑔
(12) 
Bu еrda х – 
cho'kindi harakati rejimini tavsiflovchi va formula bilan 
aniqlangan kinematik ko'rsatkich 
𝑥 =
𝑉
𝑠𝑖𝑟𝑡
− 𝑉
𝑉
(13) 
V
sirt
- 
sirt oqimining o'rtacha tezligi, m/s; 

---