Annotatsiya ushbu ma’ruza matnda, mavzular haqida tushuncha, ularning tasnifi, dori preparatlarining yangi avlodlari, tibbiyot amaliyotida eng ko’p qo’llaniladigan xillari haqida axborot berilgan

ETIL SPIRTI 
Etil spirti uzum va boshqa mevalar sharbatlarini achitish hamda sintez yuli bilan
olinadi. Etil spirti ma`lum konsentratsiyalarda alkogolli ichimliklar (aroq, konyak, vino,
shampan vinosi, pivo) tarkibida mavjud.
Etil spirtining mikroblarga qarshi xususiyati borligi tufayli uni tibbiyotda antiseptik
sifatida terini, operatsiya o`tkaziladigan joyni, xirurgik asboblarni zararsizlantirish uchun
qo`llanadn. Etil spirti yuqori nafas yo`llari shamollaganda kompress qilish hamda surkash
uchun, nevritlarda nervlar negiziga yuborish — alkogolizatsiya uchun ishlatiladi. Etil
spirtidan farmatsevtika sanoatida nastoykalar tayyorlash uchun foydalaniladi.
Odam siirtli ichimlik ichganda u oshqozondan qonga so`rila boshlaydi, 5 daqiqadan
keyin qonda aniqlanadi. Alkogoliing 20—40 % i ayniqsa och qoringa ichilsa oshqozonda,
qolgan 60—80 % i ingichka ichakda qonga so`riladi. Yog`lar, uglevodlar alkogolning
qonga so`rilishini sekinlashtiradi.
Qonga so`rilgan alkogol asosan markaziy nerv sistemasiga ta`sir ko`rsatadi. Bu uch
davrdan iborat bo`ladi: qo`zg`alish davri, n a r k o z davri va o`lim talvasasi davri.
Birnichi qo`zg`alish davri markaziy nerv sistemasini tormozlovchi mexanizmlar
falajlanishi tufayli yuzaga chiqadi, bunda sezuvchanlik, aql, idrok, zakovat, ma`naviyat,
diqqat e`tibor, o`ziga nisbatan tanqidiy qarash xususiyatlari kamayadi. Tormozlanish
jarayonlari pasayib ketadi, eyforiya holati ro`yobga chiqadi, odam xushchaqchak,
kirishimli, dilkash, ruxi ko`tarilgan, kayfi chog` bo`lib qoladi, mayda-chuyda g`am-
tashvishlar esdan chiqadi. Ichib olgan odam o`zini juda kuchli hisoblaydi (aslida esa
buning aksi bo`ladi), bo`lar-bo`lmas harakatlar qiladi, ko`p gapiradi.
Alkogolning qanday ta`sir ko`rsatishi nerv sistemasining turiga, mijozga, odamning
xulq atvoriga bog`liq.
Alkogol tufayli kelib chiqqan qo`zg`alish narkoz paido qiladigan moddalar
keltiradigan qo`zg`alishdan farq qiladi. Alkogol ta`siridagi qo`zgaluvchanlik davrida
odamning es-hushi joyida bo`ladi.
Alkogolning miqdori qonda oshgan sari unipg ta`siri miyachaga o`tadi: harakatlar
muvozanati izdan chiqadi, mushaklar kuchi kamayadi, odam oyoqda turolmay qoladi.
Keyin alkogol psixomotor markazlarga, orqa miyaning reflektor apparatiga o`tadi. Ong
xiralashib, keyin eshush butunlay yo`qoladi, reflekslar so`nadi, mushaklar bo`shashadi.
Narkoz davri boshlanadi. Alkogol miqdori oshgan sari narkoz davri falaj davriga o`tadi,
chunki etil spirtining narkotik ta`sir doirasi keng emas, narkotik hamda zaharlovchi
konsentratsiyalari bir-biriga yaqin. Uzunchoq miyaning nafas va qon tomir markazlari
falajlanadi, kon bosini keskin tushib ketadi, nafas yuza va notekis bo`ladi, nafas
yetishmovchiligi ro`y berib, nafas to`xtashi va halokat sodir bo`lishi mumkin.
Demak alkogol bilan o`tkir zaharlanish yengil mastlikdan tortib, to es-hushni
yo`qotish, hatto o`limga olib borishi mumkin. .Lekin alkogolning o`lim sodir qiladigay
aniq miqdori hali aniqlanmagan. Etil spirtining konsentratsiyasi, qonga so`rilish tezligi
odamning yoshiga, salomatligiga, harrratga bog`lik bo`ladi.
Alkogol bilan o`tkir zaharlangan odam issiq qilib o`rab qo`yiladi, novshadil spirti
xidlatiladi, hatto 3—4 tomchi ichiriladi, sun`iy nafas oldiriladi, asabini rag`batlantiruvchi
moddalar yuboriladi, achchiq issiq. choy, kofe ichiriladi. Oz miqdordagi ichkilik
organizmda unchalik katta o`zgarishlar paydo qilmaydi, uningzaharli ta`siri keyinroq
ko`rina boshlaydi. Tez-tez surunkali ichilaversa, odam unga o`rganib, tobe bo`lib qoladi,
alkogolizm — ichkilikbozlik degan mudhish kasallik kelib chiqadi. Bunda ichki
a`zolarda chuqur o`zgarishlar paydo bo`ladi.

---