Antik davrda ilmiy bilimlarning paydo bo’lishi va shakllanishi

Antik davrda ilmiy bilimlarning paydo bo’lishi va shakllanishi


Reja:
1.Ilk jamiyatlar paydo bo’lishi bilan aniq fanlarning shakllanishi.
2.Qadimgi qabilalarning tabiat bilan bog’lik ilmiy qarashlari..
3.Hozirgi fanlarning vujudga kelishida qadimgi bilimlarning ilmiy ahamiyati.

Tayanch so’zlar:
Ilk jamiyatlar, Ellada, Qadimgi Sharq, Hindiston, Jaynizm, zardo’shtiylik, orfizm, konfutsiy, trepanatsiya, buddizm, yil hisobi, slavyanlar, eskimoslar, skeptiklar.
1. Ilk jamiyatlar paydo bo’lganidan keyin, ayniqsa, antik quldorlik davridan boshlab, inson mohiyati va qadri mutlaqo yangicha talqin qilina boshlangan.Erksiz qullar ko’pchilikni tashkil qilgan bo’lsada, ular odam hisoblanmasdan ishchi hayvon darajasiga tushirilgan. Inson va insonparvarlik faqat hukmron tabaqalarga xos bo’lgan.
Antropologik, ya’ni odam haqidagi muammolar erkin fuqarolar taqdiri, ularning his tuyg’ulari, ma’naviy hayot va jismoniy qiyofasi axloqi va maishiy turmushini qamrab olgan va barcha falsafiy-estetik, diniy ta’limotlarda o’z ifodasini topgan.
Qadimgi Elladada ilmiy tafakkur tongining nurlari, aniq fanlarning dastlaki shakllanishi Sharqda avj olgan yirik diniy xarakatlar davrida ro’y bera boshlagan.
Mil.ol. VII-V asrlarda Hindistonda Yangi diniy e’tiqod Jaynizm, O’rta Sharqda Zardo’shtiylik zaminida paydo bo’lgan yangi din talabiga mos dualistik e’tiqodlar Xitoyda buddizm ta’limotiga Yangi rux kiritishga intilgan Konfutsiychilik shular jumlasidandir. Yunonistonda ham bu davrda Yangi diniy oqim – Orfizm keng tarqalgan edi.
(Jaynizm-Hindistonda tarqalgan dinlardan biri (3 mln kishi e’tiqod qiladi.) mil.av. VI asrlarda paydo bo’lgan. Riv. ko’ra jay. Asrlar osha 24 ustoz payg’ambar orqali yetib kelgan.Ularning eng so’nggisi Jinna (ya’ni g’olib, dinning nomi shundan) va Maxavira tax. olgan Vardxamana bo’lib, shu din asoschisi hisoblandi.
Jayn. qad. Hind jamiyatidagi xarbiylar (Kshatriy) bilan ruxoniy –braxmanlar o’rtsidagi ijtimoiy ziddiyatlarning keskinlashuvi oqibatida vuj.kel. Ba’zi tad. Fikricha jaynizm-buddizmning bir masxabidir. )