Аҳоли пунктининг канализация тизимини лойихалаш

Аҳолининг келтирилган сонини аниқлаш
Панжара, қумушлагичда ушлаб қолинган қум ва чўкмаларнинг миқдорини билиш учун ахолининг келтирилган сонини билишимиз зарур. Бунинг учун саноат оқова сувларидаги ифлосликларнинг киши бошига ҳисобланувчи ахолининг эквивалент сони аникланади.



_киши


бу ерда: N – аҳолининг ҳисобий сони;
– аҳолининг эквивалент сони.
; киши


киши


бу ерда: – саноат оқова сувларининг қуйқа модда бўйича ифлослик концентрацияси, мг/л;
– саноат оқова сувларнинг суткалик сарфи, м³/сут;
а – суткада бир кишига тўғри келадиган қуйқа модда бўйича ифлосликлар миқдори.
Оқова сувларни тозалашнинг керакли даражаси
Босқич лойихасида сув ҳавзаларига тушаётган оқова сувларнинг керакли тозалаш даражаси қуйидаги кўрсаткичлар орқали ҳисобланади:
1. Қуйқа моддалар бўйича;
2. Оқова ва дарё суви аралашмасининг кислордга бўлган биохимик (БПК) талаби бўйича;
а) Оқова сувларнинг қуйқа моддалар бўйича керакли бўлган тозалаш даражаси қуйидаги формула орқали аниқланади:
; мг/л



бу ерда: – оқова сувлар аралашмасининг қуйқа моддалар бўйича ифлослик концентрацияси;
m – тозаланган оқова сувларнинг ташлашга рухсат этилган чегаравий қиймати;




бунда: р – оқова ва дарё суви аралашмасининг қуйқа моддалар бўйича рухсат этилган ифлослик миқдори;
Q_дарё – дарё сувининг сарфи, м³/сек;
q_max – оқова сувларнинг максимал сарфи, м³/сек;
К_дарё – дарё сувининг қуйқа моддалар бўйича ифлослик концентрацияси, мг/л;
a – аралашиш коэффициенти булиб, у табиий сув ҳавзасининг ўз–ўзини тозалаш қобилиятидан келиб чиққан ҳолда аникланади.
Сув хавзаларининг ўз – ўзини тозалаш кобилияти жуда кўп омилларга, жумладан дарё сув сарфи ва сув сифатига боғлиқдир. Аралашиш коэффициенти назорат (ҳисобий) створда аниқланади. Назорат створи – оқим йўналиши бўйича оқова сув ташланган жойдан 1–2 км масофадаги створдир.
Амалий ҳисобларда аралашиш коэффициенти В.А.Фролов ва И.Д.Родзиллер формулалари орқали топилади.




бу ерда: е – натурал логарифм асоси – 2.72;
оқова сув ташланадиган створдан ҳисобий створгача бўлган масофанинг дарё ўзани бўйлаб узунлиги;
дарё сувининг ўртача сарфи, м³/сек;
оқова сувларни максимал сарфи, м³/сек;
аралашиш жараёнига таъсир қилувчи гидрологик омилларни ҳисобга олувчи коэффициент


бу ерда: оқова сувларни ташлаш жойига боғлиқ бўлган коэфициент;
дарё ўзанининг эгилувчанлиги;
Е – турбулент диффузия коэффициенти.
Қирғоқ турдаги ташлаш қувурида 1.0.
Ўзан турдаги ташлаш қувурида 1.5.
Дарё ўзанининг эгилувчанлиги: .



Турбулент диффузия коэффициенти: .





хавзадаги сувнинг ўртача тезлиги, м/сек;
дарёнинг ўртача чуқурлиги, м;



Хулоса: Агар бўлса, оқова сувларни тўлиқмас механик тозалаш, агар бўлса, оқова сувларни тўлиқ механик тозалаш қабул қилинади.
б) Оқова сувларнинг БПК бўйича керакли тозалаш даражасини аниқлаш:






L_ст – тозаланган оқова сувнинг БПК бўйича рухсат этилган қиймати.






бу ерда: L_рухс – оқова ва дарё суви аралашмасининг БПК бўйича рухсат этилган ифлослик миқдори;
Q_дарё – дарё сувининг сарфи, м³/сек;
q_max – оқова сув сарфи, л/сек;
L_дарё – дарё сувининг БПК бўйича ифлослик концентрацияси, мг/л;
а – аралашиш коэффициенти;
оқова сув ташланган жойдан ҳисобий створ оралиғида сувнинг аралашиш вақти, сут;
, – дарё ва оқова сувларнинг кислородни истеъмол қилиш константаси , – 0.1, – 0.16