Аҳоли турмуш даражаси статистикаси Услубий кўрсатмалар ва намунавий мисолларни ечиш

4-мисол. Озиқ-овқат маҳсулотлари истеъмоли ва даромадлар бўйича қуйидаги маълумотлар берилган:

Кўрсаткичлар	Базис давр	Ҳисобот даври
1. Ўртача жон бошига истеъмол (кг) - нон маҳсулотлари - сут маҳсулотлари	100 296	106 274,7
2. Ўртача жон бошига даромад, минг сўм (солиштирма баҳода)	2400	2688

Истеъмол эластиклиги коэффициентини ҳисобланг.

Ечиш. Эластиклик коэффициентини куйидаги формула билан ҳисоблаймиз.

1. 
   Нон бўйича
   

2. 
   Сут бўйича
   

Демак даромадларнинг 1% ошиш натижасида нон маҳсулотлари истеъмоли 0,5% кўпайган, сут маҳсулотлари истеъмоли эса 0,6% камайган.

Мустақил ишлаш учун масалалар
1-масала. Худуд бўйича ялпи ихтиёрдаги даромадлар ҳақида қуйидаги маълумотлар келтирилган (минг сўмда):

Кўрсаткичлар	Йиллар
	«N»-й.	«N+1»-й.	«N+2»-й.	«N+3»-й.
Ялпи ихтиёрдаги даромад, шу жумладан	3209633,0	4856576,8	7431766,6	10035227,1
Якуний истеъмол харажатлари, шундан	2623650,9	3939366,9	1604137,2	7192136,6
Уй хўжалигида.	1985172,2	2986117,5	4417891,8	5366891,4
Давлат бошқарув органларида	607264,7	903810,2	1339170,3	1717376,4
Уй хўжалигига хизмат кўрсатувчи нотижорат ташкилотларида	31214,0	46339,2	70567,3	107868,9

Ялпи ихтиёрдаги даромаднинг таркибини йиллар бўйича ҳисобланг ва ҳулоса қилинг.

2-масала. Аҳолининг пул даромадлари таркиби ҳақида қуйидаги маълумотлар берилган, (минг сўмда):

Даромад	Базис давр	Ҳисобот даври
Пул даромадлари Шу жумладан:	6879,3	8885,6
тадбиркорлик фаолиятидан	860,7	1068,3
меҳнат ҳақи	4492,2	5675,2
ижтимоий тўловлар	1040,5	1252,1
мулкдан даромад	353,8	694,5
бошқа даромадлар	132,1	195,5

Истеъмол баҳоси индекси базис ва ҳисобот даврларида мос равишда 1,13 ва 1,17ни ташкил этади.

Аниқланг:

1) ҳар бир давр учун жорий баҳоларда номинал ва ихтиёридаги пул даромадларини, ихтиёридаги реал даромадни;

2) номинал ва ихтиёридаги реал даромад индексини;

3) сотиб олиш қобилияти индексини;

4) мутлоқ таркибий силжишлар чизиқли коэффициентини.

Хулоса қилинг.

3-масала. Ишчиларнинг номинал иш ҳақи 13%, хизматчиларники эса 11%га ошган. Шу даврда товар ва хизматлар баҳоси 3% ошган. Ишчилар ва хизматлар салмоғи мос равишда 60% ва 40% тенг. Реал иш ҳақи қанчага ўзгарганлигини ҳисобланг.

4-масала. Мамлакат аҳолисининг жон бошига тўғри келадиган даромадлари бўйича тақсимланиши қуйидагича бўлган:

Умумий аҳоли сони	Млн. киши	Фоизда
	27,5	100
Жон бошига тўғри келадиган ўртача даромадлари миқдори, минг сўм: 1500,0 гача 1500,1-2500,0 2500,1-3500,0 3500,1-4500,0 4500,1-6000,0 6000,1-8000,0 8000,1-12000,0 12000,0 дан юқори	0,9 2,5 3,2 3,2 4,1 4,1 4,6 4,9	3,2 8,9 11,5 11,5 15,0 14,9 17,3 17,7

Мода, медиана ва ўртача даромадни ва даромадлар концентрацияси индекси (Джини коэффициенти)ни ҳисобланг.

5-масала. Аҳоли пул даромадлари умумий ҳажмининг тақсимланиши тўғрисида қуйидаги маълумотлар мавжуд:

Кўрсаткичлар	Базис давр	Ҳисобот даври
Пул даромадлари жами: Шу жумладан 20% фоизли аҳоли гуруҳлари бўйича:	100,0	100,0
биринчи (энг кам даромад билан)	4,7	5,2
иккинчи	10,5	9,7
учинчи	17,3	15,5
тўртинчи	28,8	29,4
бешинчи (энг юқори даромад билан)	38,7	40,2

Аниқланг:

1) Джини даромадлар концентрацияси коэффициентини;

2) Лоренц эгри чизиғини чизинг.

Хулоса қилинг.

6-масала. Танланма кузатув натижалари асосида уй хўжалигида озиқ-овқат маҳсулотларининг истеъмоли ҳакида қуйидаги маълумотлар олинган:

Кўрсаткичлар	Базис давр	Ҳисобот даври
Ўртача жон бошига йиллик пул даромадлари, солиштирма баҳоларда, минг сўм	36,6	48,8
Уй хўжалиги аъзоларининг ўртача йиллик истеъмоли:
-нон маҳсулотлари, кг	99,6	103,2
-қанд ва кондитер маҳсулотлари, кг	22,4	25,2

Ҳар бир маҳсулот тури бўйича даромадларга кўра истеъмол эластиклиги коэффициентини аниқланг.

7-масала. Жон бошига пул даромадининг миқдори бўйича аҳолининг тақсимот қатори берилган:

Кўрсаткич	Базис давр	Ҳисобот даври
Жами аҳоли Шу жумладан ўртача жон бошига ойлик даромад, минг сўм.	100,0	100,0
50 гача	0,7	0,2
50-75	3,3	1,4
75-100	6,4	3,4
100-150	18,3	11,9
150-200	18,6	15,0
200-300	26,2	26,6
300-400	13,4	17,3
400 дан юқори	13,1	24,2

Ҳар бир давр учун аниқланг:

1) жон бошига ўртача ойлик даромадни;

2) мутлақ таркибий силжишларнинг чизиқли коэффициентини;

3) модал ва медианал даромадларни;

4) қуйи ва юқори децилини;

5) Джини коэффициентини.

Хулоса қилинг.
8-масала. Ҳудуд бўйича аҳоли пул даромадларининг тақсимланиши тўғрисида маълумотлар берилган, (%) :

Кўрсаткичлар	Базис давр	Ҳисобот даври
Пул даромадлари – жами, шу жумладан аҳолининг 20% гуруҳлари	100	100
I	9,8	6,5
II	14,9	10,6
III	18,8	16,5
IV	23,8	22,5
V	32,7	43,9

Ҳар бир йил учун:

1) Джини коэффициентини аниқланг;

2. 
   Лоренц эгри чизиғини графикда тасвирланг.
   

9-масала. Истеъмол қилинган маҳсулот турлари бўйича қуйидаги маълумотлар берилган:

Маҳсулот ва хизмат тури	Истеъмол қилинган маҳсулот ва хизматларнинг қиймати, млн.сўм			Баҳо ўзгариши, %
	«N»-й.	«N+1»-й.
Ноозиқ- овқат маҳсулотлари	72	78	-9,5
Озиқ-овқат маҳсулотлари	89	93	-0,6
Хизматлар	10	15	+10,1

Аниқланг:

1) маҳсулот ва хизматлар тури бўйича аҳоли истеъмолининг ўзгаришини:

- ҳар бир маҳсулот тури бўйича;

- барча истеъмол маҳсулотлари ва хизматлар бўйича;

2) баҳонинг алоҳида ва умумий индексини;

3) баҳонинг ўзгариши ҳисобига аҳолининг тежами ёки ортиқча сарфини.