Aqlli qishloq xoʻjaligi uchun asosiy innovatsion echimlar Reja: Kirish qismi

O‘zbekistonda «Aqlli qishloq xo‘jaligi» texnologiyalari joriy etiladi

Normativ-huquqiy hujjatlar loyihalari muhokamasi portalida Vazirlar Mahkamasining “O‘zbekiston Respublikasida “Aqlli qishloq xo‘jaligi” texnologiyalarini joriy etish Konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida”gi qarori loyihasi joylashtirildi.
Ushbu konsepsiyaning asosiy maqsadi qishloq xo‘jaligi ekinlarining hosildorligi, hayvonlarining mahsuldorligini oshirishga qaratilgan qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishiga yuqori texnologiyalarni joriy etish bo‘yicha tadbirlar majmuini amalga oshirish hisoblanadi.



Xulosa va takliflar
Shunday qilib, agrosanoat majmuasi milliy iqtisodiyotning innovatsiyalarni joriy etish va raqamlashtirishga tayyorlanmagan tarmoqlaridan biri hisoblanadi. Bugungi kunda bu muammoni faqat raqamlashtirishning mustahkam poydevorini shakllantirishdan boshlab, kompleks tarzda hal qilish mumkin.
Bizning fikrimizcha, qishloq xo‘jaligini raqamlashtirish innovatsion rivojlanishni
muhim omili hisoblanadi. Qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishiga raqamli texnologiyalarni
joriy etish dalalar va hayvonlarning mahalliy xususiyatlarini, tabiiy o‘zgaruvchanligini
hisobga olish imkonini beradi, bu esa resurslar sarfini kamaytirish, ekinlar hosildorligi
va hayvonlarning mahsuldorligini oshirish, qarorlar sifatini va ularni qabul qilish
samaradorligini oshiradi. Asosiy raqamli texnologiyalarga quyidagilar kiradi:

• 
  SaaS yechimlari uchun dasturiy ta'minot (veb-ga asoslangan ma'lumotlarni qaytaishlash)
  
• 
  raqamli texnologiyalardan foydalanish uchun uskunalar (oziqlantirish, texnik
  xizmat ko‘rsatish, mikroiqlimni tartibga solish, sog‘ish, hayvonlarning holati va hayotiy
  faoliyatini nazorat qilish)
  
• 
  yordamchi uskunalar (datchiklar, videokameralar, mikrofonlar, monitorlar).
  

Qishloq xo‘jaligi ishlab chiqaruvchilarining moliyaviy imkoniyatlari
cheklanganligi, ularning yuqori qarz yuki tufayli raqamli texnologiyalarni joriy etish
qimmat va nomaqbul taqsimotga ega. Biroq, innovatsiyalar tarqalishi va joriy etilishi
bilan ularning narxi pasayadi [28].
O‘zbekiston respublikasi agrosanoat majmui va qishloq xo‘jaligida
raqamlashtirish tizimini rivojlantirish chora-tadbirlarini amalga oshirishda raqamli
texnologiyalarni ishlab chiqish va ularga xizmat ko‘rsatishni mahalliylashtirish dolzarb
masaladir. Chunki, import mahsulotlariga qaramlikni oshishi o‘zi mohiyatan tashqi
omillarga ta’sirchan sohani yanada boshqarishni qiyinlashtirishi va oxirgi mahsulotlar
tannarxini oshirib yuborishi mumkin. Shuning uchun IT - sohasini rivojlantirish,
investitsiyalar jalb etish, oliy ta’lim muassalarini texnik mukammal jihozlash, turli
subsidiyalar bilan qo‘llab - quvvatlash maqsadga muvofiq bo‘ladi.
Ilmiy tadqiqot tashkilotlari va agrar tashkilotlar integratsiyasini kuchaytirish o‘ta muhim hisoblanadi.
Shuningdek, qishloq xo‘jaligi fanlari bo‘yicha ITTKI ga xarajatlarning yil sayin
oshib borishi, ammo patent faolligining esa tushib borishi xavotirga soladi. Chunonchi,
aslida sohaga kiritilgan investitsiyalar yangiliklarni joriy qilinishini oshirishi lozim edi.
Bu kapital qaytimi tushib borayotgani anglatadi. Ya’ni sohada innovatsiyalar uchun
ajratilgan mablag‘lar samarasiz foydalanilmoqda. Bunga bir qator salbiy omillar ta’sir
etoyatgan bo‘lishi mumkin. Fikrimizcha, innovatsion loyihalarni moliyalashtirish
mexanizmlarini qayta ko‘rib chiqish lozim. Ilmiy tadqiqot institutlarida innovatsion
ishlanmalarni joriy qilishni bevosita agrar tashkilotlar ixtiyoriga berish o‘rtadagi
“vositachi” tashkilotlar ta’sirini kamatirish, Innovatsion vazirlik faqat agrar tashkilotlar
tanlagan loyihalarni pilot rejimida moliyalashtirishda va kapital qaytimini monitoring
qilishda ishtirok etishi lozim deb o‘ylaymiz.
Shu bilan birga sohada operativ statistik ma’lumotlarni olish cheklangan, bu agrar
tashkilotlarni marketing tadqiqotlarini olib borishni qiyinlashtiradi. Buni yechimi sifatida
Rossiya Federatsiyasida “Raqamli qishloq xo‘jaligi” dasturi doirasida tarmoqqa oid
axborotlarni yig‘ish maqsadida joriy qilingan “Raqamli oyna” tizimini iqtisodiyotimizga
o‘zlashtirish maqsadga muvofiq bo‘lardi [29].
Umuman olganda respublikamizda samarali innovatsion tizimni shakllantirishning ustuvor yo‘nalishlari quyidagilardan iborat: Qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini ishlabchiqaruvchilarni innovatsion faoliyatini tashkil etish bo‘yicha aniq va sodda huquqiy bazasini shakllantirish; qishloq xo‘jaligida innovatsion faoliyatni rag‘batlantirish bo‘yicha dastur ishlab chiqish va maqsadli moliyalashtirish mexanizmlarini ishlab chiqish; ilmiy - tadqiqot markazlari, insitutlar va h.klar bilan ishlab chiqarish korxonalari o‘rtasida a’loqalarni kuchaytirish, ilmiy tashkilotlar filiallarini qishloq xo‘jaligi hududlarida tashkil etish, laboratoriya va zarur jihozlar bilan ta’minlash; qishloq xo‘jaligida ishlab chiqarishni yangi usul, navlarini joriy qilish bo‘yicha aniq bir ma’sul tashkilotni tayinlash va moliyalashtirish manbalarini aniqlash; qishloq hududlariga chet el investitsiyalarini jalb etish, infratuzilmani yaxshilash [30].